Karikatür dünyamızın büyük ustası, 1929 yılında İstanbul’da doğdu. Karikatüre çocuk yaşlarda başladı. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarî ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümlerinde bir süre okuduktan sonra, ekonomik sebeplerle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı. 1950’li yıllardan itibaren günlük siyasî karikatürleri ve çizgi romanlarıyla çizgi sanatına büyük katkı sağlayan Sinan, kalabalıklardan uzakta mütevazı bir hayatı tercih etmiş olmasına rağmen ismi en çok tanınan ve duyulan isimlerden biri oldu. Pek çok ödüle lâyık görülen Vehip Sinan, 1984 yılında verilen Boğaziçi Başarı Ödülleri’nde “yılın sanatçısı” seçildi.

Çizim sanatına yatkınlığı dolayısıyla kendisini Babıali’de bulan usta sanatçı, ünlü karakteri Topuz’u ilk kez Ceylan Yayınları’nda çizdi. Daha sonra çalıştığı gazete ve dergilerde Topuz’un maceralarını sürdürdü. 

YENİ ASYA VE CAN KARDEŞ’TE ÇİZDİ

1967’de yayın hayatına başlayan İttihad Gazetesi’nde çizmeye başladı. Hemen ardından Şubat 1970’te yayınlanmaya başlayan gazetemiz Yeni Asya’da, 1977’ye kadar her gün siyasî karikatürler çizmeye devam etti. 1981 yılında yayına giren Yeni Asya bünyesinde çocuk dergiciliğinin temel taşı olan Can Kardeş’i çizgileriyle renklerdi. Vehip Sinan 2000’li yılların başlarında bir müddet Yeni Asya’da tekrar günlük karikatürler çizdi. Karikatürlerinden dolayı beş defa soruşturma geçiren Sinan, bunların hiçbirinden ceza almadı. Sinan, özellikle “Topuz” karakteriyle çocukların gönlünde taht kurdu. En tanınmış Vehip Sinan karakteri olan Topuz yaklaşık 50 yıl boyunca devam etmiş, Küçük Afacan, Can Kardeş ve Sabah Gazetesi’nde yayınlanmıştır.  

Vehip Sinan ayrıca ”Bay İlerici” ile “Adil Bey” isimli bant karikatürlere imza attı. Sağ-sol siyasî çatışmasının yaşandığı o yıllarda ülkenin fevkalâde hararetli siyasî ortamı onun çizgilerine de yansımıştır. Yine aynı yıllarda Yeni Asya Gazetesinde deneme yazarlığı yaptı. “Velhasıl” isimli köşede yazıları yayınlandı. Çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı.

“Heyecanla çalıştım”

Vehip Sinan, bir röportajında neden siyasî karikatürler çizmek yerine, herkese hitap eden çizgileri tercih etmediğini şöyle anlatıyor: “Kiminiz hatırlar, kiminiz hatırlamazsınız. Benim karikatüre başladığım çağ, bize karikatüristler için olduğu kadar o çağın yazarları, fikir adamları, kitap yazarları için de çok talihsiz bir çağ idi… Sanatçılığımın tadını çıkaramadan kendimi siyasetin içine boğazına kadar batmış bir konumda buldum. Çalıştım, çalıştım, hep zevkle, gururla çalıştım. Yaptığım iş hiçbir zaman beni yormadı. Vatanını kurtarmaya karınca kararınca çalışan, sadece görevini yapmakta olan, ‘Ya şehit olacağım ya gazi’ duygu ve heyecanı içinde siperde yerini almış, maneviyatı, namusu, hürriyeti için vuruşan bir er olarak görüyordum kendimi...”

“Çizgi, mesaj vermeli”

Vehip Sinan, Yeni Asya’da oldukça ses getiren siyasî karikatürlere imza attı. Sinan, karikatürü şöyle tanımlıyor: “Karikatür bir ‘abartma sanatıdır bence. Sözle ve yazıyla aslında hepimizin, herkesin durmadan yapageldiğimiz bir şey. Çizgiyle yapıldığı zaman ise bambaşka bir anlam ve önem kazanıyor. Alanı ve tesiri de hayli geniş bir olay. Sadece güldürmeyi, gülümsetmeyi hedef aldığı zaman hüzün veriyor bana. Düşündürme, mesaj dağıtma fonksiyonu başta gelmeli.”

Vehip Sinan, başka bir röportajında şöyle diyor: “Sayfaları gördüklerimle doldururdum. Deftere bakardım ki yer kalmamış, bir daha sayfaları çevirir, bulduğum boşlukları değerlendirirdim. Böylece defterde boşluk bırakmamaya gayret ederdim. Okula başladıktan sonra elimden kalem ve kâğıt hiç düşmedi.”

Vehip Sinan, sevimli çizgileriyle çocukların kahramanıydı. Ahlâkî hususlara dikkat ederdi. Güldürürken düşündüren bir sanatçıydı.   

“TOPUZ” NASIL ORTAYA ÇIKTI?

 Bu soruya bir röportajında şöyle cevap veriyor: “O benim evlâdım gibidir. Hem de nasıl bir evlât! Doğuş hikâyesi de şöyle: Bir ara hafif bir zatürre geçirmiştim. Doktor, bana beş on gün istirahat tavsiye etti. İşyerime haber verdim. Ama evde rahat duramıyorum ki... Oturdum kendi kendime tip üretmeye başladım. Bir çocuk kahramanı düşünüyordum. Zaten uzun zamandan beri hayalini kurduğum bir kahramandı. Böyle yatağımın içinde çize çize nihayet Topuz ortaya çıktı. Bir de arkadaş lâzım ona tabiî. Tamer. Bütün ciddiyetime, ağırbaşlılığıma rağmen aslında Topuz’un ta kendisiyim.”

Vehip Sinan, çizerlik çalışmalarını nasıl sürdürdüğünü şöyle ifade etmiş:

“Zaman zaman yöneticilerle tartışmalarımız olurdu. Nitekim birkaç gazetede bu sebeple çalışmalarıma ara vererek ayrılmak durumunda kaldım. Bütün meslek hayatım boyunca her işi evde yaptım. Yapacağım işleri eve getirip götürürlerdi. Katiyyen bir masa başına gidip çalışmadım. Hemen hemen çalıştığım bütün gazetelerde de bu durum eleştirildi. “Gel burada yaz çiz” dediler. Yapamıyorum; tabiatıma aykırı. Her çizerin böyle tuhaf bir tarafı vardır belki; benimki de böyle işte.”

“YENİ ASYA’DA ÇİZİYORUM”

Onu yakından tanıyan çalışma arkadaşlarından Can Alp Güvenç, bir programda Vehip Sinan hakkında şu hatırasını anlatıyor:

“70’lerin ortalarında Vehip Sinan’ı ‘Niçin Yeni Asya’da çiziyorsun?’ diye sıkıştırmışlar. Vehip Sinan’ın buna karşılık ‘Yeni Asya, Bediüzzaman’ın savunucusu olduğu için orada çiziyorum’ demiş.” Alpgüvenç, Vehip Sinan hakkında şunları da söylüyor:

“Her zaman güler yüzlüydü. Cana yakın, babacan, tonton, fevkalâde nazik bir ağabeydi. Odamın kapısına geldiğinde, çoğu zaman açık olmasına rağmen, kapının kenarını vurur, öyle girerdi. Dalmış çalışıyorken, bir anda insanın tepesinde bitmez, başucunda dikilmezdi. Çağımızın insanlarında fevkalâde az rastlanan pek çok üstün meziyete sahiptir. O, sağlam bir inançla, ibadetlerine son derece titizlik gösterirdi. Dinî hassasiyeti azamî seviyedeydi. Bu hassasiyetini çizgilerine, eserlerine de yansıtmaktadır. Vehip Sinan hem karikatürlerinde, hem de özel hayatında dinî, millî ve ahlâkî misyonun soylu bir temsilcisidir. Karikatürlerinde adiliklere, bayağılıklara asla yer yoktur. Edebe aykırı tek karikatürünü dahi hatırlamayız. Vehip Sinan dine, imana, Kur’ân’a, milliyet ve mukaddesata sıkı sıkıya bağlıdır. O kendi öz değerlerimize sımsıkı sarılmıştır. İslâmî terbiyeye uymayan hiçbir çizgiye imza atmadı. Tersini yapsaydı, şimdi kendisini yok sayan, onu unutulmaya mahkûm eden pek çok kurum ve yazar hiç şüphe yok ki onu baş tacı ederdi. O bütün para ve şöhreti elinin tersiyle itti, Allah’ın sevgi ve muhabbetini tercih etti.” 

GÜZEL AHLÂK ÖĞÜTLEDİ

Vehip Sinan 81 yıllık ömründe çizgi romanlarıyla çocuklara iyiliği, güzeli, ahlâklı olmayı, çalışmayı, sevgiyi, saygıyı öğütledi. Temiz çizgi stili ve yuvarlak hatlı figürleriyle kendine has bir tekniğe sahipti. Çizgileri hiçbir zaman şiddet ve argo içermedi.  

Pek çok ödüle lâyık görüldü. Meslek hayatı boyunca bütün işlerini evinde yaptı. Yaklaşık yarım asır, çizgileriyle gündeme mizah penceresinden baktı. Pek çok çizer onun çizgilerine özenerek çizerliğe başladı. Hayatı boyunca, millî ve manevî değerlerden hiç taviz vermedi.

VEFAT GÜNÜ: 18 NİSAN 2010

18 Nisan 2010 akşamı Hakkın rahmetine kavuştu. Cenazesi bir gün sonra, 19 Nisan’da Fatih Camii’nden kaldırıldı. Edirnekapı Şehitliği Kozlu Mezarlığı’na defnedildi. Yeni Asya ve Can Kardeş üzerinde çok emeği olan usta sanatçı Vehip Sinan’ı dualarla yâd ediyoruz.

MEHTAP YILDIRIM YÜKSELTEN - İSTANBUL