Tarihçe-i Hayat - page 1164

1164 | BED‹ÜZZAMAN SA‹D NURSÎ fiAHIS B‹LG‹LER‹
B‹SMARCK: Bismarck, ordudan ayr›l›p toprakla u¤raflan Prusyal› eski bir subay›n o¤lu olarak
dünyaya geldi (1815). Alt›-on iki yafl aras›n› s›k› bir e¤itim ve disiplinin uyguland›¤› yat›l› okulda
geçirdi. 1835 y›l›nda hukuk e¤itimini tamamlad›. 1839 y›l›nda annesinin ölümü üzerine Pomeran-
ya’ya yerleflti. 1847 y›l›nda Prusya eyalet meclisine seçildi. Daha sonra Frankfurt diyet meclisinde
Prusya’y› temsil etti. Bir ara Petersburg ve Paris’te büyükelçilik yapt›.
Berlin’e geri ça¤r›ld›ktan sonra devlet bakan›, ard›ndan baflbakan oldu. D›fliflleri bakanl›¤›n› da
beraber yürüttü. Alman imparatoru I. Wilhem ile uyumlu çal›flarak çok say›da reform yapt›. Prus-
ya ordusunu çok güçlü hale getirdi. ‹mparator ile bafllayan etkili iflbirli¤i yirmi alt› y›l sürdü (1862-
1888). Alman birli¤inin kurulmas›ndaki en büyük rolü Otto von Bismarck üstlenmifltir. Önce Avus-
turya’y› sonra da Fransa’y› yenen Prusya ordular›, Paris’e girdikten sonra Almanya’n›n imparator-
luk oldu¤u ilân edilmifl ve Versailles Saray›’nda düzenlenen bir törenle Wilhelm, “Kayzerlik tac›”n›
giymifltir.
Alman siyasî tarihi 1803’den beri bu devletin daima genifllemeye çal›flt›¤›n› göstermekle bera-
ber, Bismarck devri büyük Alman Birli¤inin güçlü temeller üzerine kuruldu¤u dönemdir. Bis-
marck’›n yönetimden ayr›lmas›ndan sonra, ›rkç›l›k kendini göstermeye bafllad›. Bismarck dönemi
milletleraras› dengelerin çok titiz bir flekilde göz önüne al›nmas›na ra¤men, ondan sonra yay›lma-
c›l›k siyasetinin izlenmesi, Almanya’ya pahal›ya mal oldu ve bu süreç Birinci Dünya Savafl› ile son
buldu.
— C —
CARLYLE: Avrupa’n›n dahi muhakkiklerindendir. ‹skoç as›ll› tarihçi, yazar ve elefltirmen. 4 Ara-
l›k 1795 tarihinde Ecclefechan’da (Dumfriesshire, ‹skoçya) do¤du. Kalabal›k bir aile çocu¤u olup,
annesi ve sekiz kardefline olan afl›r› ba¤l›l›¤›n› ömrü boyunca devam ettirdi. Köy okulunu bitirdik-
ten sonra Annan Akademisine gönderildi (1805). Bu okuldan sonra Edinburg Üniversitesine gitti
(1809). Bu s›rada belli bir konu üzerinde yo¤unlaflmamakla beraber çok say›da eser okudu. Baba-
s› papaz olmas›n› istediyse de buna ilgi göstermedi. Matematik e¤itimi alarak 1814’te bu dersi ver-
meye bafllad›.
Ö¤retmenli¤i b›rakarak, 1819’da hukuk e¤itimi almak üzere geri döndü. Bu tarihlerden itibaren
inanç dünyas›nda önemli de¤ifliklikler ve geliflmeler oldu. Bu durumu 1836 y›l›nda kaleme ald›¤›
“Bay Teufelsdröckh’ün Yaflam› ve Düflünceleri” adl› eserinde yazd›. Bu arada Alman edebiyat›na
ve özellikle Goethe’ye ilgi duydu. 1826 y›l›nda evlendi. Bu dönemde ve evlili¤i boyunca maddî s›-
k›nt› çekti.
Geçimini yazd›¤› yaz›larla sa¤lamaya çal›fl›yor, ancak gerekli deste¤i görmüyordu. Buna ra¤-
men fikirlerinden ödün vermedi¤i gibi, büyük bir tarih eserini yazmaya bafllad›. Büyük maddî s›-
k›nt› yaflamas›na ra¤men böyle bir giriflimde bulunmas› dikkat çekicidir. Bu eserle beraber yo¤un
tarih araflt›rmalar›na giriflti. 1837 y›l›nda eserini tamamlay›nca çok büyük alâka görerek halk›n
sevgisini kazand›. Bundan sonra çok say›da konferans ça¤r›s› ald›. Dolay›s›yla maddî durumu da
önemli ölçüde düzeldi.
Maddecili¤e ve rasyonalizme karfl›yd›. Siyasî ve kültürel tarihin ak›fl›n› ancak ola¤anüstü kiflile-
rin de¤ifltirebilece¤ini savundu. ‹lâhî ayd›nl›¤› hedef ald›. Bir duvarc›n›n o¤lu olup yoksulluk içinde
yaflad›¤› zamanlar çoktur.
1837 y›l›nda “Frans›z Devrimi” adl› büyük eserini kaleme ald›. Yaln›zca giysilere ve d›fl görünü-
fle önem verilen, riyakâr bir toplumda yaflamaktan müthifl bir derecede rahats›z oldu. Frans›z Dev-
rimi sonras› saray mensubu ve soylular›n ç›lg›nl›k ve bencilliklerini elefltirdi. Bu durum onu mane-
vî de¤erler üzerinde daha fazla yo¤unlaflmas›n› netice verdi.