Sözler - page 660

Amma hikmet-i Kur’âniye ise, nokta-i istinad› kuvvet
yerine hakk› kabul eder, gayede menfaat yerine fazilet ve
r›za-i ‹lâhîyi kabul eder, hayatta düstur-u cidal yerine düs-
tur-u teavünü esas tutar, cemaatlerin rab›talar›nda unsu-
riyet ve milliyet yerine rab›ta-i dinî ve s›n›fî ve vatanî ka-
bul eder. Gayat›, hevesat-› nefsaniyenin nameflru tecavü-
zat›na set çekip ruhu maâliyata teflvik ve hissiyat-› ulviye-
sini tatmin etmektir ve insan› kemalât-› insaniyeye sevk
edip insan etmektir.
Hakk›n fle’ni ise, ittifakt›r; faziletin fle’ni, tesanüttür;
teavünün fle’ni, birbirinin imdad›na yetiflmektir; dinin
fle’ni, uhuvvettir, incizapt›r; nefs-i emmareyi gemlemek-
le ba¤lamak, ruhu kemalâta kamç›lamakla serbest b›rak-
man›n fle’ni, saadet-i dâreyndir.
‹flte, medeniyet-i hâz›ra, edyan-› sab›ka-i semaviye-
den, bahusus Kur’ân’›n irfladat›ndan ald›¤› mehasinle be-
raber, Kur’ân’a karfl›, böyle hakikat nazar›nda ma¤lûp
düflmüfltür.
Üçüncü derece: Binler mesailinden yaln›z numune
olarak üç dört meseleyi gösterece¤iz.
Evet, Kur’ân’›n düsturlar›, kanunlar› ezelden geldi¤in-
den, ebede gidecektir. Medeniyetin kanunlar› gibi ihtiyar
olup ölüme mahkûm de¤ildir; daima gençtir, kuvvetlidir.
Meselâ, medeniyetin bütün cemiyat-› hayriyeleri ile,
bütün cebbarâne fledit inzibat ve nizamatlar›yla, bütün
ahlâkî terbiyegâhlar›yla, Kur’ân-› Hakîm’in iki meselesi-
ne karfl› muaraza edemeyip ma¤lûp düflmüfllerdir.
ahlâkî terbiyegâh: ahlâkla ilgili
e¤itimin verildi¤i yer.
bahusus: hususiyetle, özellikle.
cebbarâne: zorbal›kla.
cemaat: topluluk.
cemiyat-› hayriye: hay›r cemi-
yetleri, kurulufllar›.
derece: basamak, aflama.
düstur: kaide, prensip.
düstur-i cidal: mücadele prensi-
bi.
düstur-i teavün: yard›mlaflma
kanunu.
ebed: sonsuzluk.
edyan-› sab›ka-i semaviye: eski
semavî dinler.
esas: as›l.
ezel: bafllang›c› olmayan geçmifl
zaman.
fazilet: erdem, üstün nitelik.
gayat: gayeler, amaçlar.
gaye: maksat, amaçlanan.
hakikat: gerçek.
hevesat-› nefsaniye: nefsin gelip
geçici olan çirkin arzular›.
hikmet-i Kur’âniye: Kur’ân’›n
hikmeti, Kur’ân’a mahsus himet.
hissiyat-› ulviye: yüce duygular.
incizap: cezp edilme, çekilme,
kap›lma.
inzibat: asayiflle ilgili düzeni sa¤-
lama.
irfladat: do¤ru yolu göstermeler.
ittifak: fikir birli¤i etme.
kemalât: mükemmellikler, ol-
gunluklar.
kemalât-› insaniye: insana ait
mükemmellik ve olgunluklar.
Kur’ân-› Hakîm: her ayet ve su-
resinde say›s›z hikmet ve fayda-
lar bulunan Kur’ân.
ma¤lûp: yenilmifl.
mahkûm: hükümlü.
medeniyet: uygarl›k.
medeniyet-i hâz›ra: flimdiki me-
deniyet.
mehasin: güzellikler.
menfaat: fayda, yarar.
mesail: meseleler.
meselâ: misal olarak.
mesele: çözülmesi istenilen fley;
önemli ifl.
milliyet: bir kavim ve cinsiyetten
olma.
muaraza: karfl› gelme.
nameflru: meflru olmayan, helâl
olmayan.
nazar: bak›fl, görüfl.
nefs-i emmare: insan› kötülü¤e
sürükleyen nefis.
nizamat: nizamlar, düzenler.
nokta-i istinat: dayanak noktas›.
numune: örnek.
rab›ta: ba¤, birlik vesilesi.
rab›ta-i dinî: din ba¤›.
rab›ta-i s›n›fî: s›n›f ba¤›.
rab›ta-i vatanî: vatanla ilgili
ba¤.
r›za-i ‹lâhî: Allah’›n r›zas›.
ruh: hayat›n temeli ve sebebi
olan can, bedenin hayat gücü
maddî olmayan öz cevher.
ruhu maâliyata teflvik: ru-
hun yüceliklere yönlendiril-
mesi.
saadet-i dâreyn: iki cihan sa-
adeti.
sevk: yönlendirme.
fledit: fliddetli, sert.
fle’n: özellik, durum, yap›, ge-
rek.
tatmin: kalbin manevî olarak
doymas›.
teavün: yard›mlaflma.
tecavüzat: tecavüzler.
tesanüt: dayan›flma.
uhuvvet: kardefllik.
unsuriyet: ›rkç›l›k.
660 | SÖZLER Y ‹RM‹ BEfi‹NC‹ SÖZ