Ve keza, insanın bir ferdi, hilâfet hususunda âlemin
eczasıyla şuurca alâkadar olduğundan, nebatî olsun hay-
vanî olsun, pek çok nevilerde tasarruf sahibi bulundu-
ğundan, nevi gibidir. Ve bu itibarla, insanın bir ferdi, ne-
viler sırasına geçer. Binaenaleyh, gerek hayvanatın, ge-
rek semeratın nevilerinde vukua gelen mükerrer kıya-
metler, hevam ve haşeratta vücuda gelen senevî haşir ve
neşirler, insanın da her bir ferdinde caridir.
Hülâsa
: kur’ân’ın ayetleriyle ebna-i beşer için büyük
kıyametin geleceğine kat’î delâletler olduğu gibi, kitab-ı
âlemin âyât-ı tekviniyesiyle de kıyamet-i kübraya pek
kat’î delâletler ve işaretler vardır.
İ’lemEyyühe’l-Aziz!
kur’ân-ı kerîm okunurken, istimaında bulunduğun za-
man, muhtelif şekillerde dinleyebilirsin.
1.
resul-i ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm nübüvvet
kürsüsüne çıkıp nev-i beşere hitaben kur’ân’ın ayetlerini
tebliğ ederken, kıraatini kalben ve hayalen dinlemek
için, kulağını o zamana gönder; o fem-i mübareğinden
çıkar gibi dinlemiş olursun.
2.
Veya Cebrail (
As
) Hazret-i Muhammed’e (
AsM
) teb-
liğ ederken, her iki hazretin arasında yapılan tebliğ-tebel-
lüğ vaziyetini dinler gibi ol.
3.
Veya kab-ı kavseyn makamında, yetmiş bin perde
arkasında Mütekellim-i ezelî’nin resul-i ekrem Aleyhis-
salâtü Vesselâma olan tekellümünü dinler gibi hayalî bir
vaziyete gir.
alâkadar:
ilgili, ilişki.
âlem:
dünya, cihan; bütün yaratıl-
mışlar.
aleyhissalâtü vesselâm:
‘salât ve
selâm onun üzerine olsun’ anla-
mında Hz. Muhammed’e dua.
âyât-ı tekviniye:
kâinatta yaratı-
lan varlıkların Cenab-ı Hakkın var-
lık ve birliğine olan işaretleri, delil
oluşları.
ayet:
Kur’ân’ın her bir cümlesi.
binaenaleyh:
bundan dolayı, bu-
nun üzerine.
cari:
cereyan eden, akan, işleyen.
delâlet:
delil olma, gösterme; alâ-
met, işaret.
ebna-i beşer:
insanoğulları.
ecza:
cüz’ler, parçalar, kısımlar.
fem-i mübarek:
mübarek ağız.
haşerat:
haşereler, zararlı küçük
böcekler; değersiz ve zararlı kim-
seler.
haşir:
yeniden dirilip toplanmak,
ikinci diriliş.
hayalen:
hayalî bir şekilde.
hayalî:
hayale ait, hayalle ilgili, ha-
yale mensup.
hayvanat:
hayvanlar.
hayvanî:
hayvanla ilgili, hayvana
ait.
hazret:
saygı, ululama, yüceltme,
övme maksadıyla kullanılan tabir.
hevam:
böcekler.
hilâfet:
halifelik, Allah adına ve yi-
ne Onun izniyle yaratılmışlar üze-
rinde çeşitli tasarruflarda bulun-
ma.
hitaben:
hitap ederek, söyleye-
rek.
hülâsa:
bir şeyin özü, esası, özeti.
i’lem eyyühe’l-aziz:
ey aziz kar-
deşim, bil ki!.
istima:
dinleme.
itibarla:
bakımdan, yüzden, dola-
yı.
Kab-ı Kavseyn:
iki yay mesafesi;
Hz. Muhammed’in Miraca çıkışıyla
vardığı son nokta; bütün yaratı-
lanları arkasına alıp Yaratanla mü-
şerref ve muhatap olduğu ma-
kam.
kalben:
kalp ile, kalpten; içten ve
samimî olarak.
kat’î:
kesin, şüpheye ve tereddü-
de mahal bırakmayan.
keza:
böylece, aynı şekilde.
kıraat:
Kur’ân-ı Kerîm’in usûl ve
kaidelerine göre okunması.
kıyamet:
son derece büyük yı-
kım, katlanılması güç belâ, büyük
sıkıntı, belâ.
kıyamet-i kübra:
en büyük kıya-
h
aBBe
| 224 | Mesnevî-i nuriye
met, bütün kâinatın Allah ta-
rafından tayin edilen bir vakit-
te yıkılıp mahvolması.
kitab-ı âlem:
âlem kitabı, bir
kitap hüviyetinde olan âlem,
kâinat.
Kur’ân:
Allah tarafından vahiy
yoluyla Hz. Muhammed’e in-
dirilmiş, semavî kitapların so-
nuncusu.
kürsü:
taht, makam.
makam:
büyük yer, mevkî.
muhtelif:
türlü türlü, çeşitli.
mükerrer:
tekrarlanmış, tek-
rar olunmuş.
Mütekellim-i ezelî:
ezelden
beri konuşma sıfatına sahip
olan Allah.
nebatî:
bitkisel, bitki ile ilgili,
bitkiye ait.
neşir:
tekrar diriltilme.
nev-i beşer:
insanoğlu, insan-
lar.
nevi:
çeşit, tür.
nübüvvet:
nebîlik, peygam-
berlik, Allah elçiliği.
resul-i ekrem:
çok cömert,
kerîm olan peygamber, Hz.
Muhammed (asm).
semerat:
semereler, meyve-
ler.
senevî:
senelik, yıllık.
şuur:
bilinç.
tasarruf:
bir şeyin sahibi olup
idare etme, mülkünü istediği
gibi kullanma.
tebellüğ:
anlayıp alma.
tebliğ:
dinî bir emrin yaratıl-
mışlara duyurulması; pey-
gamberlerin Allah’ın emrini
kullara bildirmeleri ve hakka
davet etmeleri.
tekellüm:
söyleme, konuşma.
vaziyet:
durum.
vuku:
olma, meydana gelme.
