Mevsim kıştı. Kar yağıyordu lapa, lapa. Doğunun dondurucu soğuğu hüküm sürmekle birlikte, Van’ın doğusuna düşen başı yüce Erek Dağı, zirvesinde mevcut kar ve boranı, eteklerine doğru itiveriyordu.
Bediüzzaman Hazretleri, ilim ve iman meseleleriyle iştigal halindeyken Erek Dağı’ndan alınarak Anadolu’ya nefy ediliyordu.
Bediüzzaman Hazretleri, Anadolu’ya nefye maruz kalmadan önce Erek Dağı günlerini anlatan bazı talebeleri çok şeyler anlatıyorlardı:
“Bediüzzaman Hazretleri İstanbul’dan Van’a geldiği tarihlerden itibaren 1925 yılı sonuna kadar, bir ara, Van’da kardeşi Abdülmecid Efendinin evinde, sonra Nurşin Camii’nde ve ondan sonra da Erek Dağı’nda, kiliseden bozma bir yapı içinde ve Zernabat denilen suyun baş taraflarında bir mekânda talebeleriyle birlikte ikamet eder. Kaldığı yıllarda birlikte adları yazılı, şu talebeleriyle hizmetlerine devam etmiştir.”
DAİMA İMANÎ MESELELERİ ANLATIRDI
Molla Hamid, Molla Resul, Kopanisli Molla Yusuf, Molla Zahir, Molla Ahmed-i Cano, Hizan Çıçak Köyü’nden Molla Münevver, Çoravanisli Ali Aras ve daha birçok ilme imana karşı duyarlı talebeleriyle yıllarca Erek Dağı’ndaki mekânında kalarak çevreyi ve insanları imanî meselelerle aydınlatıyordu.
Molla Resul’ün anlattıkları da güzeldi. ”Bir gün Üstad’a dedim ki; “Üstadım senin tarikatın nedir? Biz bir şey anlayamadık. O da bize “Molla Resul, vallahi siz benim kim olduğumu bilseniz, kilometrelerce mesafeden diz üstü sürünerek gelirdiniz” demişti.
Molla Resul’den, bir diğer hatıra: “Üstad daima diz üstü oturarak ibadetlerine, zikirlerine devam ederdi. Bir gün dedim: “Üstad’ım biraz rahat oturun. Bak parmakların araları hep yara olmuş. Biz de Allah’dan korkuyoruz, ama senin ödün kopuyor.” dedim. O da bize, ”Molla Resul, vallahi ben Allah’tan utanıyorum, ayaklarımı uzatamıyorum.” diyerek imanın zirvesini bize ders veriyordu.
ANADOLU’YA NEFYEDİLECEK HABERLERİ
Bediüzzaman Hazretleri’nin nefyedileceği haberleri, Van ve çevresinde duyulunca, talebeleri ve Bediüzzaman’ı sevenler tarafından “Biz Seyda’yı bırakmayız, Seyda bizim canımız” diyerek tepki göstererek, Bediüzzaman’ın bulunduğu Çoravanis Köyü’ne giderek bir halka oluşturmuşlardı. Bu haberi alan Bediüzzaman ise, ”Hayır olmaz, siz bu hareketinizden vazgeçiniz. Ben kendi isteğimle Anadolu’nun bağrına gidiyorum” diyerek talebe ve onun sevenleri bu hareketlerinden vazgeçiriyordu.
UÇURDULAR KARTALIMI EREK’İN ZİRVESİNDEN
Bu üzgün manzara karşısında, talebeleri ve onu sevenler, ortak hissiyatlarını gözyaşları içinde, hasret ve iştiyakla “Uçurdular kartalımı Erek’in zirvesinden..” diyerek dile getiriyorlardı.
Erek’den Anadolu’ya sevkine bahane olan hadise, Büyük Tarihçe-i Hayat adlı eserde şöyle yer alır: “Şark’ta ihtilâl ve isyan hareketleri oluyor. ‘Sizin nüfuzunuz kuvvetlidir’ diyerek yardım isteyen bir zatın mektubuna, ‘Türk milleti asırlardan beri İslâmiyete hizmet etmiş ve çok veliler yetiştirmiştir. Bunların torunlarına kılınç çekilmez. Siz de çekmeyiniz; teşebbüsünüzden vazgeçiniz. Millet, irşad ve tenvir edilmelidir’ diye cevap gönderiyor. Fakat yine, hükûmet, Bediüzzaman’ı Garbî Anadolu’ya Van’da mağaradan çıkarılıp Anadolu’ya hareket etmek üzere jandarmalarla sevk edilirken, yollara dökülüp ‘Aman, efendi hazretleri, bizi bırakıp gitme. Müsaade buyur, sizi göndermeyelim. Arzu ederseniz Arabistan’a götürelim’ diye yalvaran silâhlı gruplara, ahaliye ve ileri gelen zatlara, ‘Ben Anadolu’ya gideceğim, onları istiyorum’ diyerek, hepsini teskin ediyor. Evvelâ Burdur vilâyetine askerî muhafızlarla nefyediliyor.” (Tarihçe-i Hayat, s.237 YAN)
VAN’DAN İLK AYRILIŞ NASIL OLDU?
1925 yılının bitimine çok az bir zaman kala, Bediüzzaman Hazretleri jandarma eşliğinde Van Erek Dağı’ndan alınarak soğuk ve karlı bir kış gününde, öküzlerin bağlandığı kızaklarla Van’dan alınarak önce Ağrı Patnos sonra Erzurum ve daha sonrada Trabzon üzeri hareketle gemiyle İstanbul’a götürülerek, oradan da Burdur’a sevk yoluyla Anadolu’ya nefyi böylece gerçekleştiriliyor.
Bediüzzaman Hazretleri’ne reva görülen bu acı hadise içinde olan bir çok şahitlerde mevcut olup, onunla birlikte elleri bağlanarak sürgün edilenlerin beyanları da mevcuttu.
Bediüzzaman Hazretleri Van Erek Dağı’ndan Anadolu’ya sevk edilirken, onunla birlikte bulunanlardan bazı şahitler arasında, Van eski milletvekili Kinyas Kartal ile, Kör Hüseyin Paşa’nın oğullarından Haydar Süphandağı’da bulunuyordu.
KÖR HÜSEYİN PAŞA’NIN OĞLU HAYDAR SÜPHANDAĞI
Bediüzzaman Hazretleri’nin Van’dan kar’lı bir kış günü, elleri kelepçelenerek sürgün edilişiyle alâkalı bir görgü şahidi de ve Bediüzzaman’la birlikte olan Kör Hüseyin Paşa’nın oğlu Haydar Süphandağı’dır.
Bu zat, aslen bizim köylü olup uzun yıllar hukukumuz mevcuttu. -Adilcevaz’a bağlı Erikbağı Köyü- O günlere ait anlattıklarını, 1977 yılında, Van’daki evinde Necmettin Şahiner’le birlikte aldığımız hatıraları, sonra da Son Şahitler’de de yayınlanmıştı. Şöyle ki: “Haydar Süphandağlı, Şark aşiret beylerinden Kör Hüseyin Paşa’nın oğludur. 1911’de Van’ın Adilcevaz ilçesinde dünyaya gelmiş. Bizim köylüdür. Aralık 1978’de vefat etmiştir. Babası, Bediüzzaman’ın tavsiye ve nasihatlarını dinlediği için Van isyanlarına iştirak etmemiş, böylece binlerce masumun kanı dökülmemiştir.
Bediüzzaman Hazretleri’ne hayatı boyunca bir çok zahmet ve meşakkat sevdalılarının, dünya ve ahiret hayatlarında, kader-i İlâhinin hükmü ne olur ve nasıl cereyan eder? Onu biz bilmeyiz; fakat, bildiğimiz bir hakikat var ki; o da cezasız kalmayacaklarıdır. İlâhî adalet mutlaka tahakkuk edecektir.