Gıda katkı maddeleriyle alâkalı tanımları bilmemizde yarar vardır. ‘E’ kodundan başlayalım. Katkı maddelerinin kısa bir kodla tanımlanmasıdır. European (Avrupa) kelimesinin ilk harfidir. ‘NOAEL’ ise katkı maddesinin, daha yüksek dozlarda gösterdiği toksik etkiye sebep olmayacak minimum dozdur. 1
Bu değer uzun araştırmalar neticesinde bu değer bulunduğu iddia edilir. Bu değer, insanlar için bir ömür boyu vücut ağırlığının miligram başına alındığında zararlı etki yapmayacak doza (ADI) çevrilirken güvenlik faktörü olan yüz rakamına bölünmektedir. Bu verilere dayanarak hazırlanan listelere katkının ADI değeri ve bu değer esas alınarak değişik gıdalarda izin verilerek maksimum miktarları (ML) belirtilmekte, sakıncalı olabilecek maddeler liste dışı bırakılmaktadır2 ‘GRAS’ Genel olarak güvenilir olduğu kabul edilen değerdir.
Güvenilir kabul edilen bu değer sağlık problemi olmayan gençleri baz alarak hazırlanması ne kadar güvenilir olduğunu ortaya koyar. Etiket de dahil olmak üzere herhangi bir uyarı yapılmaması ayrıca düşündürücüdür.
Bu araştırmalar Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Gıda ve Tarım Örgütü uzmanlarından oluşan ve JECFA (Gıda Katkı Maddeleri Uzmanlar Komitesi) adı verilen kurul tarafından yapılır. Araştırmaların ve hayvan deneylerinin uzun yıllar neticesinde elde ettikleri iddiası doğru olsa bile yetersizdir. Bu kadar yan etkilerinin olması ve hayvan fizyolojisiyle insanların çoğu zaman farklılık arz etmesi bu değerlere şüpheyle yaklaşılması için yeterlidir.
Tahmin edileceği üzere gıda katkı maddelerinin tek tek zararlarından bahsetmek bu makalede mümkün değildir. Birkaçını nazara vererek yukarıdaki kurulların ve uzmanların izin verdikleri katkıların etkilerini daha yakından inceleyelim:
Kırmızı renklendiriciler
Kırmızı renklendirici olarak kullanılan Karmin’den başlayalım. Kodu E120’dir. ‘Dactylopiuscoccus’ isimli kaktüsleri mesken edinmiş bir böcek türünden elde edilir. Böcekler sıcak suyun içerisine daldırılarak yahut güneşte ya da buhara maruz bırakılarak öldürülürler. Bir kilo boya üretmek için yaklaşık yüz bin böceğe ihtiyaç var.” 3 Dondurma, sakız, süt ürünleri, pasta ve kekler, şekerler, jelatinli tatlılar, çikolatalar, soslar, salam ve sosisler, reçel ve marmelatlar, kola ve gazozlar gibi onlarca gıdada kullanılır. 4
Lezzetli zehir: MSG
“MSG” mono sodyum glutamat adlı katkı lezzet arttırıcı ya da lezzet değiştirici/geliştiricidir. Kod numarası E621. “Çin tuzu” olarak şöhret bulsa da tuz değildir. En tartışmalı ve ürkütücü katkıların başında gelir. Yıllık otuz milyar doların üzerinde ticarî hacme ulaşmıştır. 5
Bütün dünyaya hızla yayılan bu katkı maddesi en çok sucuk, salam, sosis, hamburger, hazır çorbalar, cips, kraker, sakız, bisküvi, et suyu tabletleri, köfte harçları, salata sosları, içecekler gibi onlarca gıdaya katılır. Çok sayıda zararı vardır. En başta kanserojendir. Nörotoksik olup, sinir hücrelerine ve sinir sistemine zarar verip, Alzheimer, Parkinson, Huntington ve sara, yani epilepsiye yol açtığı tesbit edilmiştir. Kalp ritminin bozulmasına ve çarpıntılarına, hiperaktiviteye, boyun kramplarına, mide bulantısına, kusmaya ve migrene de sebep olur. Göz retina tabakasına hasar verebilir. Pankreas hasarı, insülinde artış ve buna bağlı olarak diyabet gelişimine sebep olabilir. Böbrek ve karaciğerde hasar verebilir. İdrak, hafıza, öğrenme dahil normal beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesini engelleyebilir…
Doyma mekanizmasında bozukluğa ve dolayısıyla obeziteye sebep olur. Çin’li, ABD’li ve diğer bazı araştırmacılarca MSG kullanan insan ve fare deneklerinde diyet ve spor kısıtlamalarına rağmen üç kat daha fazla obezite görülmüştür.6 Çocuklarda büyüme hormonunun baskılanmasına sebep olabilir.
Son olarak Endonezya’da yapılan çalışmalarda MSG’de domuz genine rastlandığını belirtelim. Bu da domuzun; her türlü katkı maddesinde karşımıza çıkabileceğinin göstergesi…
Dipnotlar:
1- Songül Çakmakçı, Gıda Katkı Maddeleri, s.10.
2- Ahmet & Elmas Maranki, Beyaz Ölüm, s.193.
3- https://t24.com.tr/haber/dr-isil-arican-hepimiz-fark-etmeden-yilda-ortalama-yarim-kilo-bocek-yiyoruz,202186.
4- Kemal Özer, Yediklerinizin içinde ne var? s. 65.
5- Kemal Özer, Yediklerinizin içinde ne var? s. 211.
6- https://www.gercekbilim.com/cin-tuzu-mono-sodyum-glutamat-obeziteye-neden-oluyor.