Bu bizim mesleğimiz değil, ancak bu gerekli mesleği hakkıyla yapanlara saygımız sonsuz olduğu kadar onların arasında işinin ehli olmayan ve art niyetli olanlara da öfkemiz fazla.

Bu gerçekten başlı başına bir meslek çünkü çağımızda baş döndürücü bir “bilgi” akışı söz konusu. Bilgiyi tırnak içinde yazmamızın sebebi her bilginin doğru olmadığına vurgu yapmak için.

Öyle ki bazen “bilgi çağı” olarak adlandırılan günümüz bize göre olsa olsa daha çok “algı çağı” olabilir.

Neden?

Sosyal medya üzerinden “bot hesap”, yani gerçek insanlar tarafından yönlendirilmeyen hesaplar yapay zekâ ile bir patlama yaşadı. Bazı kesimler gerçek insandan daha çok bot hesapların aktif olduğunu bile dile getiriyor. 

Bu daha da artacak.

Aynı zamanda herkesin bildiği “troll hesap” problemi de söz konusu. Yani belirli çıkarlar için bazı maddî getiriler karşılığında yalan yanlış haber aktarıp insanları kavgaya sürüklemek için tahrik edici fikirler ve küfürler yayan hesaplar. Bu hesapları dünyadaki bir çok devletin kullandığını söylemek komplo teorisi olmaz.

Troll hesap fenomeni aslında bot hesap gibi yeni bir şey de değil zaten. Tarih boyunca belirli algılar oluşturmak, isimler karalamak ve hatta savaşlar, katliamlar başlatmak için çalıştırılmış paralı kalemler hep olmuştur. 

Günümüzde sayıları oldukça fazla.

Hepsinin üstüne artık yapay zekâ ile gerçeğe çok yakın ses ve görüntülerin de oluşturulabildiği gerçeği hesaba katılınca yalanla mücadele hususunda karamsar olmamak zor.

Bu sebeple siyasî olayları haber yapmayı meslek edinen ve bu haberleri yakından takip edenlerin bir bilgiyle karşılaştığında 3 değil 13 değil, belki 33 defa düşünmesi gerekir. Hızlı yapılmış bir tekzip bile oluşturduğu hasarı tamamen tamir etmeye yetmez.

Konuyu keskin bir şekilde başka bir yöne çekelim.

Eski yazılarımızda da dile getirdiğimiz üzere dünya paradigma değişimi yaşıyor. Takibi zor bir hızla dünyanın güç eksenlerinde oturan ülkeler ve zümreler “eski” dünya düzeni dedikleri, İkinci Dünya savaşı sonrası ortaya çıkmış bazı norm ve ilkeleri hiçe sayıyor. Demokrasi, insan hakları gibi kavramlar artık retorik/anlatım aracı olarak bile pek az kullanılıyor.

Ülkelerin iktidarları kendi iç siyasetlerinde kısa dönemde kendilerini “rahatsız” edecek, demokrasiden kaynaklı görülen bir istikrarsızlık görmek istemiyor. Bu süreçte kurumlar ve medya üzerinde bu değişimin getirdiği, hukuktan ziyade güvenlik vurgusunun yapıldığı, bir atmosfer söz konusu.

“ABD sonrası Dünya” yazılarımızda da dile getiridiğimiz “çok kutuplu dünya” dönemine geçişte bölgesel aktörlerin önemi artıyor ve bu aktörlerin komşularıyla ilişkileri eskisinden çok daha kritik bir önem arz ediyor. Bu hassas ve çatışmaya gebe geçiş sürecinde bölgesel aktörler işlerini “demokrasi” ve “hukuk” merkezli değil, merkezî karar alma mekanizmasıyla hızlı ve “istikrarlı” hâlletmek istiyor.

Bu çerçevede refleksler göstermeye başlamayan ülke sayısı yok denecek kadar az, özellikle güç odağında bulunanlar arasında.

Hasıl-ı kelâm, hem iç hem dış siyasetlerde bu kadar hızlı değişmelerin yaşandığı bir dönemde ana akım medyanın ve sosyal medyanın da bu doğrultuda kullanıldığını anlamalıyız.

Bu tespit ve uyarımızın amacı iç karartıcı bir şekilde olaylara ilgisiz kalmaya ve olup biteceklere tepki vermemeye bir teşvik değil. Aksine bu süreçte medya okur yazarlığı konusunda uyanıklığı arttırmak arzusu.