“Kânaat eden aziz olur; tamahkâr (açgözlü olan) aşağılanır.”1 sözü İktisat Risâlesi’nde yerini almıştır. Bedîüzzamân Münâzarât’ta “Lillâhilhâmd ve lâ fahr...2 İhlâs niyetini ihlâl eden ve anâsır-ı garaz olan nesep ve nesil ve tama’ ve havf beni bilmiyorlar. Ben de onları tanımıyorum veya tanımak istemiyorum.”3 ifadelerine yer verir. Tama’, açgözlü olmak, şiddetle, hırsla istemektir.
Yirmi Birinci Lema, üçüncü mâni korku ve tama’dır. Bu mânilerin diğer bir kısım mânilerle beraber Hücumât-ı Sitte’de tamâmıyla îzah edildiği belirtilir. Onun için tama’, Yirmi Dokuzuncu Mektup, Altıncı kısımdaki üçüncü desise-i şeytaniye bahsine konu olmuş bir mesele-i mühimmedir. Bedîüzzamân’ın “Ehl-i dalâlet, Kur’ân-ı Hakîm’den alıp neşrettiğimiz hakâik-i imâniye ve Kur’âniyeye karşı müdafaa ve mukâbele elinden gelmediği için, münafıkâne ve desisekârâne iğfal ve hile dâmını [tuzağını] istimal ediyor. Dostlarımı hubb-u cah, tama’ ve havf ile aldatmak ve beni bazı isnâdatla çürütmek istiyorlar. Biz, kudsî hizmetimizde daima müsbet hareket ediyoruz.”4 ihtârıyla ehl-i dalâletin oyununu bozduğunu görüyoruz. Ancak tama’ insanın zayıf bir damarıdır. Onun için bu ahirzaman fitneleri “Tama’ yüzünden çoklarını avlıyorlar.”5 Risale-i Nur hizmetleri için maddî menfâat gibi şeyler “Hırs ve tama’ ve lisân-ı hâl ile istemek olmamalı. Yoksa, ehl-i dalâlet ki, hırs ve tama’ yolunda dinini feda etmiş; onlar nazarında kıyas-ı binnefs cihetiyle, “Risale-i Nur’un bir kısım şakirtleri dahi, dinini dünyaya âlet ediyorlar” diye çirkin bir ittihamla taarruzlarına meydan açar.”6 Onun için “Hırs ve tama’ yerine ” ‘Şüphesiz ki rızık veren, mutlak kudret ve kuvvet sahibi olan Allah’tır.’7 âyet-i celilesi delâletiyle Kur’ân’a, kütüb-ü İlâhiyeye imân…”8 derslerine ittiba edilmelidir. Yâda Bediüzzaman’ın şu tavsiyelerine uyulmalıdır: “Ey kardeşlerim! Eğer ehl-i dünyanın dalkavukları ve ehl-i dalâletin münâfıkları, sizi, insanın şu zâif damarı olan tama’ yüzünden yakalarlarsa; bu fakir kardeşinizi numune-i misal ediniz. Bütün kuvvetimle sizi temin ederim ki: Kanâat ve iktisad; maaştan ziyade sizin hayatınızı idame ve rızkınızı temin eder. Bahusus size verilen o gayr-ı meşru para, sizden ona muka’bil bin kat fazla fiyat isteyecek.”9 Yoksa “Hırs ve tama’, za’f-ı fakr noktasında teveccüh-ü nâsı celbine medar riyâkârâne vaziyet almaya sevk ediyor.”10
Tama’kârlık
İktisat Risalesi’nde geçen iktisat ve hısset meselesinde iktisatın, ‘ahlâk-ı âliye-i Peygamberiyeden olan ve belki kâinattaki nizam-ı hikmet-i İlâhiyenin medarlarından’ olduğu beyanından sonra, sefillik ve bahillik ve tama’kârlık ve hırsın bir halitası olan hısset ile hiç münâsebetinin olmadığı ifade edilir. “Yalnız sureten bir benzeyiş var.”11 Ayrıca Mektubat, Uhuvvet Risalesi’nde “Cenâb-ı Hak bir kısım maldan onda bir veya bir kısım maldan kırkta bir, kendi verdiği malından birisini bizden istedi-tâ bize fukaraların dualarını kazandırsın ve kin ve hasetlerini men etsin. Biz, hırsımız için tama’kârlık edip vermedik. Cenâb-ı Hak, müterakim zekâtını, kırkta otuz, onda sekizini aldı.”12 denilir. Demek “Zekâtı vermeyenin, herhalde elinden zekât kadar bir mal çıkacak; ya lüzûmsuz yerlere verecektir, ya bir musibet gelip alacaktır.”13
Dipnotlar:
1- İbnü’l-Esîr, en-Nihayefî Garibi’l Hadis, 4:114; Zebîdî, Tâcü’l-Arûs, 22:90.
2- Şeyhin kerameti şeyhten rivayet; lâkin tahdis-i nimet dahi bir şükürdür.(Münazarat,2013, ESDE, s.297)
3- ESDE(Münazarat), s.297
4- Mektubat, s.711
5- Age, s.709
6- Kastamonu Lahikası, s.319
7- Zâriyât Sûresi, 51:58
8- Barla Lahikası, s.200
9- Mektubat, s.711
10- Kastamonu Lahikası, s.261
11- Lemalar, s.362
12- Mektubat, s.461
13- Age, s.460