Lûgatte ise borçtan, isnad olunan bir suçtan ve bir hastalıktan kurtulmak gibi anlamlara gelmektedir. Dinî terim olarak Cenâb-ı Hakk’ın şefkat ve rahmetinin tecelli ettiği, kullarını bağışladığı, Şaban ayının on beşinci gecesi için kullanılır.

Bu gecenin en önemli özelliklerinden biri, bizlere on bir ayın sultanı olan Ramazan ayının geleceğini müjdelemesidir. Bu gece, Allah’ın af ve bağışlamasının bir derya gibi coştuğu bir gecedir. Çünkü Cenâb-ı Hak bu gece, anne-babasına âsi olanlar ve kendisine ortak koşanlar dışında kalan bütün kullarını bağışlar.1 Peygamberimiz Efendimize (asm) tam bir şefaat yetkisi bu gecede verilmiştir. Bu gece, insanların bir yıl içerisinde işleyecekleri fiillerle ilgili ‘dosya’ların dört büyük meleğe tevdî edildiği bir gecedir. Zîra bu gecede; rızıklarla ilgili dosya Mikail’e (as), harplere, depremlere ve çöküntülere ait olaylarla ilgili dosya Cebrail’e (as), vefat edeceklerle ilgili dosya Azrail’e (as), diğer işlerle ilgili dosya İsrafil’e (as) verilir. Yani o sene içerisinde kimin yoksulluk çekeceği, kimin zenginlik göreceği, kime ne kadar rızık verileceği, kimin ne zaman öleceği ve kimin ne zaman doğacağı hep bu gecede takdir edilir. O yılın hacıları dahi bu gecede kaydedilir. 

Bediüzzaman Hazretleri, “Leyle-i Berat bütün senede bir kudsî çekirdek hükmünde ve mukadderât-ı beşeriyenin programı nev’inden olması cihetiyle Leyle-i Kadrin kudsiyetindedir. Her bir hasenenin Leyle-i Kadir’de otuz bin olduğu gibi, bu Leyle-i Berat’ta her bir amel-i sâlihin ve her bir harf-i Kur’ân’ın sevabı, yirmi bine çıkar. Sair vakitte on ise, şuhûr-u selâsede yüze ve bine çıkar. Ve bu kudsî leyâli-i meşhûrede, on binler yirmi bin veya otuz binlere çıkar. Bu geceler elli senelik bir ibâdet hükmüne geçebilir. Onun için elden geldiği kadar Kur’ân’la ve istiğfar ve salâvatla meşgul olmak büyük bir kârdır.”2 diyerek bu gecenin bütün bir senenin çekirdeği hükmünde olduğunu belirtmiştir.

Bir başka hadîs-i şerifte ise “Şaban ayının yarısı on beşinci gecesi olunca, o geceyi ibadetle, gündüzünü oruçla geçiriniz. Çünkü Cenâb-ı Allah’ın rahmeti o gece güneşin batmasıyla dünya semasına tecelli eder ve şöyle nidâ eder: ‘Bağışlanmak, af dileyen yok mu? Onu affedeyim, günahlarını bağışlayayım. Rızık isteyen yok mu? Ona rızık vereyim. Şifa dileyen yok mu? Ona şifa vereyim. Bir derde müptela olan yok mu? Derdine deva vereyim’. Bu hâl güneş doğuncaya kadar devam eder.”3 buyurulmuş ve gündüzünü oruçlu olarak geçirmeye teşvik edilmiştir. 

Dipnotlar:

1- Tirmizî, Savm, 38

2- Şuâlar, Said Nursî, Yeni Asya 2013, S. 798

3- İbn Mâce, İkame,191