Tarihçe-i Hayat - page 162

bu mübahasenin hulâsas›, Hutbe-i fiamiye adl› eserin
zeylinde yaz›lm›flt›r. Birkaç cümlesini aynen al›yoruz.
Hürriyetin bafl›nda, Sultan Reflad’›n Rumeli’ye seya-
hati münasebetiyle Vilâyat-› fiarkiye nam›na ben de re-
fakat ettim. fiimendiferimizde iki mektepli mütefennin
arkadaflla bir mübahase oldu.
Benden sual ettiler ki:
“Hamiyet-i diniye mi, yoksa hamiyet-i milliye mi daha
kuvvetli, daha lâz›m?”
Dedim:
“Biz Müslümanlar indimizde ve yan›m›zda, din ve mil-
liyet bizzat müttehittir; itibarî, zahirî, ar›zî bir ayr›l›k var.
Belki, din milliyetin hayat› ve ruhudur. ‹kisine birbirinden
ayr› ve farkl› bak›ld›¤› zaman, hamiyet-i diniye avam ve
havassa flamil oluyor; hamiyet-i milliye yüzden birisine -
yani, menfaat-i flahsiyesini millete feda edene- münhas›r
kal›r. Öyle ise, hukuk-i umumiye içinde hamiyet-i diniye
esas olmal›; hamiyet-i milliye ona hadim ve kuvvet ve
kal’ as› olmal›. Hususan biz fiarkl›lar, Garpl›lar gibi de¤i-
liz. ‹çimizde, kalplerde hâkim hiss-i dinîdir. Kader-i Ezelî
ekser enbiyay› fiarkta göndermesi iflaret ediyor ki, yaln›z
hiss-i dinî fiark› uyand›r›r, terakkiye sevk eder. Asr-› Sa-
adet ve Tâbiîn, bunun bir bürhan-› kat’îsidir.”
Ey bu hamiyet-i diniye ve milliyeden hangisine daha
ziyade ehemmiyet vermek lâz›m geldi¤ini soran bu
ar›zî: zatî ve ›rsî olmay›p, sonra-
dan ortaya ç›kan.
Asr-› Saadet: mutluluk ça¤›, Pey-
gamber Efendimizin (a.s.m.) pey-
gamber olarak dünyada bulun-
du¤u devir.
avam: s›radan biri, fakir halk ta-
bakas›; okuyup yazmas› az olan;
ilim ve irfân› az, basit yaflay›fla sa-
hip kimse.
bürhan-› kat’î: ispatlanarak ke-
sinleflmifl deliller.
ehemmiyet: önem.
ekser: pek çok.
enbiya: peygamberler.
eser: yap›, birinin meydana getir-
di¤i fley, kitap; birfleyin varl›¤›na
iflaret eden tesir, iz.
feda: fakir.
Garp: Bat› dünyas›, Avrupa.
hadim: hizmet eden, hizmetkâr.
hâkim: egemen, hükmeden, hâ-
kimiyet sahibi; galip; hakl› ve
haks›z› ay›r›p hak ve adalet üzere
hükmeden, baflkas›n› müdahale
ettirmeden idare eden anlam›n-
da Allah’›n ismi.
hamiyet-i diniye: dini gayret, ha-
miyet, fedâkârl›k.
hamiyet-i milliye: milletin hak
ve hukukunu koruma konusunda
gösterilen gayret ve titizlik.
havas: mârifet ve yaflay›flça üs-
tün olan, üst tabaka.
hiss-i dinî: din hissi.
hukuk-i umumiye: umumun
hak ve hukuku.
hülâsa: birfleyin, bir bahsin özü;
k›saca esâs›.
hürriyet: özgürlük, ba¤›ms›zl›k,
serbestlik.
iflaret: iz, belirti, alâmet.
itibarî: gerçek olmayan, varsay›-
lan.
Kader-i Ezelî: olmufl ve olacakla-
r›n kaydedildi¤i ezelî program;
kader.
162 | BED‹ÜZZAMAN SA‹D NURSÎ ‹LK HAYATI
kal’a: kale.
mektep: okul; yaz› yazacak
yer.
menfaat-i flahsiye: flahsî
menfaat.
milliyet: milliyetçilik fikri.
mübahase: birfley hakk›nda
iki veya daha çok kifli aras›n-
daki konuflma.
münasebet: iki fley aras›nda-
ki uygunluk, yak›nl›k, ba¤l›l›k,
yak›flmak, vesile, alâka.
münhas›r: yaln›z birfleye ve-
ya kimseye âit olan, mahsus
olan.
mütefennin: fen bilgisi olan,
fenlerden anlayan.
müttehit: birleflmifl.
nam: isim, ün, flan.
refakat: arkadafll›k, beraber-
lik.
sevk: önüne kat›p sürme.
seyahat: gezme, dolaflma,
yolculuk.
flamil: kaplayan, içine alan,
ihtivâ eden, çevreleyen.
fiark: Do¤u milletleri.
flimendifer: demiryolu katar›,
tren.
Tâbiîn: Peygamber Efendimi-
zi (a.s.m.) sa¤ iken görmüfl
olan mü’minlerle, yâni saha-
bilerle görüflmüfl ve onlardan
ders alm›fl olan salih Müslü-
manlar.
terakki: yükselme, ilerleme.
Vilâyat-› fiarkiye: flark, do¤u
vilâyetleri.
zahirî: görünüflte, d›fltan,
maddî yüze ait.
zeyil: ek, parça, ilâve.
ziyade: fazla, çok.