saraydaki mevcut tafllar, topraklar, a¤açlar, her bir fley,
birer fail-i muhtar gibi bütün bu âlemin nizamat- külliye-
sini gözetip ona göre tevfik- hareket ediyor. Birbirinden
en uzak fleyler birbirinin imdadna kofluyor.
flte, bak: Gaipten acip bir kafile
(HAfiYE 1)
çkp geliyor.
Merkepleri a¤açlara, nebatlara, da¤lara benzerler. Baflla-
rnda birer tabla-i erzak taflyorlar. flte, bak, bu tarafta
bekleyen muhtelif hayvanatn erzaklarn getiriyorlar.
Hem de bak, bu kubbede o azîm elektrik lâmbas,
(HA-
fiYE 2)
onlara flk verdi¤i gibi, bütün taamlarn öyle güzel
pifliriyor! Yalnz, piflirilecek taamlar, bir dest-i gaybî tara-
fndan birer ipe taklp
(HAfiYE 3)
ona karfl tutuluyor.
Bu tarafa da bak: Bu bîçare zayf, nahif, kuvvetsiz hay-
vancklar; nasl onlarn bafl önünde, lâtif gda ile dolu iki
tulumback
(HAfiYE 4)
taklmfl. ki çeflme gibi, yalnz o kuv-
vetsiz mahlûk, onu a¤zna yapfltrmas kâfidir.
Elhâsl
: Bütün bu âlemin bütün eflyas, birbirine bakar
gibi birbirine yardm eder, birbirini görür gibi birbirine el
ele verir; birbirinin iflini tekmil için birbirine omuz omu-
za veriyor, bel bele verip beraber çalflyorlar. Her fleyi
buna kyas et; tadat ile bitmez.
SÖZLER | 451
Y
RM
KNC
S
ÖZ
mevcut:
var olan.
muhtelif:
çeflitli, farkl.
nahif:
zayf.
nebat:
bitki.
nebatat:
bitkiler.
nizamat- külliye:
her yerde ge-
çerli olan düzenler.
taam:
yiyecek.
tabla-i erzak:
yiyecek tablas.
tadat:
sayma.
tekmil:
tamamlama.
tevfik-î hareket:
uygun hareket.
tulumback:
annelerin süt veren
memeleri.
umum:
bütün.
valide:
ana, anne.
acip:
hayret veren.
âlem:
dünya.
azîm:
büyük.
bîçare:
çaresiz.
dest-i gaybî:
görünmeyen el.
elhâsl:
sonuç olarak.
erzak:
rzklar, yiyecek ve içe-
cekler.
eflcar:
a¤açlar.
fail-i muhtar:
kendi istek ve
iradesi ile ifl gören.
gaipten:
görünmeyen âlem-
den.
hafliye:
açklayc not.
hayvanat:
hayvanlar.
imdat:
yardm.
kâfi:
yeterli.
kafile:
topluluk.
kubbe:
gökyüzü; yarm küre.
kyas:
karfllafltrma.
lâtif:
hofl, güzel.
leziz:
lezzetli.
mahlûk:
yaratlmfl, yaratk.
merkep:
binek.
HAfiYE 1:
Umum hayvanatn erzakn taflyan nebatat ve eflcar kafilele-
ridir.
HAfiYE 2:
O azîm elektrik lâmbas Günefle iflarettir.
HAfiYE 3:
p ve ipe taklan taam ise, a¤acn ince dallar ve leziz mey-
veleridir.
HAfiYE 4:
ki tulumback ise, validelerin memelerine iflarettir.
