hem basit bir yemekten bütün cihazat-ı hayvaniyeyi icat
etmek; bununla beraber, her şeyi bir tek şey yapmak,
yani, zîhayatın yediği gayet muhtelifülcins taamlardan, o
zîhayata bir lâhm-ı mahsus yapmak, bir cild-i basit doku-
mak gibi sanatlar zat-ı ehad-i samed olan sultan-ı ezel
ve ebed’in sikke-i hassasıdır, hatem-i mahsusudur, taklit
edilmez bir turrasıdır.
Evet, bir şeyi her şey ve her şeyi bir şey yapmak, her
şeyin Hâlık’ına has ve Kadîr-i Külli Şey’e mahsus bir ni-
şandır, bir ayettir.
Ve o tılsım ise, sırr-ı iman ile açılan sırr-ı hikmet-i hil-
kattir.
Ve o miftah ise,
(1)
o
?ƒt
« n
? r
dG t
? n
ë r
dn
G n
ƒ o
g s
’ p
G n
¬ '
d p
G n
B’ *n
G @ *G s
’p
G n
¬ '
d p
G n
B’ @ *G BÉ n
j
’dur.
Ve o ejderha ağzı bahçe kapısına inkılâp etmesi ise
işarettir ki, kabir, ehl-i dalâlet ve tuğyan için vahşet ve
nisyan içinde zindan gibi sıkıntılı ve bir ejderha batnı gi-
bi dar bir mezara açılan bir kapı olduğu hâlde, ehl-i
kur’ân ve iman için zindan-ı dünyadan bostan-ı bekaya
ve meydan-ı imtihandan ravza-i cinana ve zahmet-i ha-
yattan rahmet-i rahman’a açılan bir kapıdır.
(2)
Ve o vahşî aslanın dahi munis bir hizmetkâra dönme-
si ve musahhar bir at olması ise, işarettir ki, mevt, ehl-i
dalâlet için bütün mahbubatından elîm bir firak-ı ebedî-
dir. Hem, kendi cennet-i kâzibe-i dünyeviyesinden ihraç
ve vahşet ve yalnızlık içinde, zindan-ı mezara idhal ve ha-
pis olduğu hâlde, ehl-i hidayet ve ehl-i kur’ân için, öteki
Hidayet ve dalâlet Mukayeseleri
| 61 |
S
ekizinCi
S
öz
ona uyanlar.
ejderha:
canavar.
elîm:
acı veren.
ezelî ve ebedî:
başlangıçsız, ön-
cesiz ve sonsuz, daimî.
firak-ı ebedî:
sonsuz ayrılık.
Hâlık:
yoktan yaratan Allah.
has:
ait.
hatem-i mahsus:
özel mühür.
hizmetkâr:
hizmetçi.
ibadet:
kulluk.
icat etme:
yoktan var etme.
idhal:
dahil olma, girme.
ihraç:
çıkarılma.
inkılâp:
dönüşme.
kabir:
mezar.
kadîr-i külli Şey:
her şeye gücü
yeten Allah.
kayyum:
her şeyin varlığı ona
bağlı olan ve devam eden Allah.
lâhm-ı mahsus:
her canlıya has
doku.
lâyık:
ehil.
mahbubat:
sevilenler.
mahsus:
ait olan.
malik:
sahip.
mevt:
ölüm.
meydan-ı imtihan:
imtihan mey-
danı.
mezar:
öldükten sonra konulan
yer.
miftah:
anahtar.
muhtelifülcins:
çeşit çeşit; cins
cins.
munis:
sevimli, dost, itaatkâr.
musahhar:
emre verilmiş.
nisyan:
unutma.
nişan:
özellik, işaret.
rahmet-i rahman:
yaratıklara son-
suz şefkat ve merhametle davra-
nan Allah’ın rahmeti.
ravza-i cinan:
Cennet bahçesi.
sikke-i hassa:
özel damga.
sırr-ı hikmet-i hilkat:
yaratılış hik-
metinin sırrı.
sırr-ı iman:
iman hakikati.
sultan-ı ezel ve ebed:
varlığının
başı ve sonu olmayan kudret ve
hâkimiyet sahibi Allah.
taam:
yemek, yiyecek, gıda.
taklit:
benzerini yapmak.
tedbir:
önlem, çare.
tılsım:
herkesin bilip çözemediği
gizli sır.
turra:
padişah imzası.
vahşet:
korku ve ürküntü.
vahşî:
merhametsiz.
zahmet-i hayat:
hayat yükü.
zat-ı ehad-i samed:
tek ve son-
suz hayat sahibi Allah.
zîhayat:
canlılar.
zindan:
hapishane.
zindan-ı dünya:
Cennete göre ka-
ranlık ve hapishane hükmündeki
dünya hayatı.
zindan-ı mezar:
kabir, mezar ha-
pishanesi.
ayet:
delil.
batın:
mide.
beka bulmak:
ebedîleşmek,
sonsuzlaşmak.
bostan-ı beka:
sonsuzluk bah-
çesi, yani Cennet.
Cennet-i kâzibe-i dünyeviye:
yalancı dünya Cenneti.
cihazat-ı hayvaniye:
hayva-
nlara, canlılara has organlar.
cild-i basit:
deri.
ehl-i dalâlet:
doğru ve hak
yoldan sapanlar.
ehl-i dalâlet ve tuğyan:
sap-
kınlar ve günahkârlar toplulu-
ğu.
ehl-i hidayet:
doğru yolda
olanlar.
ehl-i kur’ân ve iman:
Kur’ân’a
inanan ve iman edenler.
ehl-i kur’ân:
Kur’ân’a inanıp,
1.
Ey her şeyin sahibi, maliki ve idarecisi olan Allah! • Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur.
(Muhammed Suresi: 19.) • Allah Teâlâ ki, Ondan başka ibadete lâyık hiçbir ilâh yoktur. O
Hay’dır; ezelî ve ebedî hayat sahibidir. O Kayyum’dur; varlığı için hiçbir sebebe ihtiyacı ol-
madığı gibi, bütün eşya Onun yaratmasıyla ve tedbiriyle devam eder ve vücutta kalır, be-
ka bulur. (Bakara Suresi: 255.)
2.
Müsned, 3:38; Darimî, Rikak: 94; Tirmizî, Kıyamet: 26.
