Uluslararası sistemin önemli aktörlerinden Rusya’nın, Ortadoğu’da iletişim kanalları açık bir diplomasi yürütmeye çalıştığı ve çatışmadan uzak kaldığı ileri sürülüyor. Ancak İsrail’in 7 Ekim 2023’te başlayan Gazze işgali, Rusya’nın belirtilen politikasının yürütülmesini güçleştiriyor.

Rusya’nın sürmekte olan Ukrayna’yı işgali, Moskova’yı Tahran’la ilişkilerini geliştirmeye yöneltirken, bu durum ABD ve İsrail açısından endişeyle takip ediliyor. Bir de Ukrayna savaşında ilgili aktörlerin taraflarını daha da derinleştirmesi ve NATO’nun genişlemesiyle, “Moskova-Tahran yakınlaşmasının artması sonucunda Ortadoğu’da ABD ve İsrail endişesi de arttı”.

Rusya-İran yakınlaşması, Rusya’nın İsrail karşıtı açıklamaları ve Suriye’de iki ülkenin ABD’ye baskı yapmak için beraber hareket ettiklerinden de anlaşılıyor. “Suriye’de Rus savaş uçakları ABD hava araçlarına yakın uçuş gerçekleştirirken, İran yanlısı gruplar karada ABD’nin unsurlarına saldırıyor”.

Artık Rusya’nın Ortadoğu’da dengeleyici politika yürütmek istese bile, uluslararası ve bölgesel güçlerin taraflarının netliğine göre siyasî rol oynayacağı düşünülüyor. Buna rağmen “Rusya arabuluculuktan vaz geçmiyor ve İsrail’le diyaloğunu sürdürüyor. Yine Rusya’nın Ortadoğu’daki tutumu, İsrail’in Ukrayna’ya silah göndererek cevap vermesine de yol açabilir”. Bununla ilgili olarak İran’la yakınlaşma/işbirliğinin Rusya’yı tarafsızlıktan uzaklaştırdığı değerlendiriliyor.

ABD desteğindeki İsrail bölgedeki güçlü hava kuvvetlerine sahip ülkelerden biri. Buna karşılık İran’ın hava gücünü geliştirmesi kaçınılmazdır. Dolayısıyla “İran hava kuvvetlerinin modernizasyonu da Rusya’yı Ortadoğu’da Tahran’ın yanına çekebilecek nitelikte. Rus yapımı Mi-28 saldırı helikopterleri ve Yak-130 eğitim uçaklarının bir kısmı İran’a teslim edildi. İranlı pilotların eğitim uçuşlarına başladıkları” iddia ediliyor. Önümüzdeki yılın ilk aylarında Rusya’nın Su-35 savaş uçaklarını İran’a teslim edeceği muhtemeldir.

“Rusya’nın İran’a askerî teçhizat ve radar teslimi de söz konusu. Ancak Ukrayna’daki savaş Moskova’nın Tahran’a hava gücü ve ordu ekipman satışını sınırlandırıyor”. Ukrayna’daki savaşın devamı, Rusya’nın Ortadoğu’daki olaylarda etkisini ve İran’la ilişkilerini geliştirmesini bir anlamda olumsuz etkiliyor.

Diğer taraftan “Hamas’ın birçok kez Rusya menşeli silahlar kullanması, Rusya-İsrail ilişkilerinde bir sorun oluşturmadı”. Suudi Arabistan’ın ileri diplomasi uygulaması, Rusya’nın Yemen’deki Husiler’e silah tedarikini engelledi. Fakat bu durum Irak’taki Şii milisler, Lübnan ve Suriye’deki silahlı gruplar için geçerli değil.

Sonuçta Rusya, Ortadoğu’daki çatışmaların ve sorunların her zamankinden daha fazla içine çekiliyor. Şu an için Rusya’nın silah tedarikinin bölgedeki güç dengesinde ciddi bir değişikliğe yol açması beklenmiyor. Ancak yakın gelecekte Ukrayna’da muhtemel ateşkes veya savaşın sonlandırılmasının, Ortadoğu’da Rusya’nın lehine değişikliklere neden olacağı ve diğer güçler için risk ihtimalini arttıracağı da göz ardı edilmemeli.

NATO’nun genişleme nedeni sadece Rusya olmamakla beraber, eğer Rusya’dan çekinilmiyorsa, NATO niçin genişledi? Sorusu önümüzde duruyor. Dolayısıyla hâlen önemli bir aktör olan Rusya’nın, neredeyse tüm enerjisini Ukrayna’ya kanalize ettiği bir dönemde, Moskova’nın Suriye hariç Ortadoğu’da sınırlı rol oynadığı sorgulanıyor.