Birde Türkiye-Suriye ilişkilerinin bozulduğu 13 yılın sonunda siyasî, ekonomik, sosyolojik, güvenlik vd. kayıpların iki ülkeyi birbirine yaklaştırdığı gözden kaçırılmamalı.

Ancak normalleşmenin geleceğinin, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın 1 Temmuz 2024’te belirttiği gibi “önce Türk askeri topraklarımızdan çekilsin” ön şartını ne kadar esnettiğine göre şekilleneceği önemliydi. Suriye Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Faysal Miktat da benzer bir açıklamayı 4 Haziran 2024’te “Suriye-Türkiye diyaloğunun temel şartı Türkiye’nin topraklarımızdan çekilmeye hazır olduğunu beyan etmesidir” şeklinde yapmıştı.

Böylece Suriye makamları, bir süredir Türkiye’yle ilişkilerin geliştirilmesinin ön şartını “Türk askerinin Suriye topraklarından çekilmesine” dayandırmaktaydı. Fakat Esad’ın 25 Ağustos 2024’te tarihli Suriye Parlamentosu’ndaki konuşmasında “Türk güçlerinin topraklarından çekilmesinin, yabancılaşmış komşular arasındaki yakınlaşmanın ön koşulu olmadığını” söylemesi, Şam yönetiminin Ankara’yla ilişkilerinde politikasını değiş-tirdiğine işarettir. Hatta Esad “bazı Türk yetkililerin, Suriye’nin çekilme olmazsa Türklerle görüşmeyeceği yönündeki açıklamaları doğru değil” beyanı önemli.

Bununla birlikte Esad “Rusya, İran ve Irak olmak üzere birden fazla tarafın Türkiye’yle ilişkiler konusunda sunduğu girişimlerle ilgilendik, görüşmelerde ilerleme kaydedilmeden geçen her gün hem Suriye hem de Türkiye’yi olumsuz etkiliyor. Suriye için ulusal egemenlik, uluslararası hukuk vb. hususlar ilişkileri yeniden kurma hususunda ilkelerimiz açısından uyumludur. Birde terörizmle mücadele her iki tarafın ortak çıkarınadır” ifadeleriyle yumuşama sinyalleri veriyor.

Esad’ın konuşmasında değindiği başlıklar, ilişkilerin normalleştirilmesinde Türkiye için önemli bir fırsattır. Ayrıca Türkiye-Suriye üst düzey yetkililerin “2022’den beri Rusya’nın arabuluculuğundaki görüşmeleri ve Moskova’nın iki tarafa gerginliğin azaltılması için baskı yaptığı” ileri sürülüyor.

Türkiye’nin öncelikli hassasiyetinin Suriye topraklarından PKK’yla ilişkili unsurlardan kaynaklı terör tehdididir. Ankara’nın Suriye’nin kuzeyinde terör gruplarına yönelik defalarca operasyonlar düzenlediği biliniyor.

Ankara’nın, Esad’ın “Türk askerinin Suriye topraklarından çekilmesi” gerektiği ön şartını kaldırdığını değerlendirerek, daha sonra Şam’la, terör örgütlerinin faaliyetlerinin nasıl durdurulacağını istişare etmesi bekleniyor. Zaten Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz Temmuz ayında uzlaşmanın bir işareti olarak “Esad’ı her an Türkiye’ye davet edebileceğini” söylemişti.

Bir süredir Suriye’yle eski dostane ilişkilerin kurulması yolunda adımlar atılıyor. Ayrıca 13 yılın sonunda siyasî, ekonomik, sosyolojik, güvenlik vd. kayıpların Türkiye ve Suriye’yi birbirine yaklaştırdığı kuvvetle muhtemeldir. Suriye’yle normalleşme girişimlerinde mülteciler konusunun da gündemin ilk sıralarında olacağı aşikârdır.

Dolayısıyla Esad’ın ön şartını kaldırması, Şam’ın izlediği politikada olumlu ve ciddî bir kırılmadır/değişikliktir. Bu Ankara’nın beklediği çok önemli bir adımdır. İki komşu ülke için hem sınır boylarında hem de bölgesel istikrar hayatîdir.