Muhaliflerin, Şam’a girmelerinin ardından, Hizbullah’ın Suriye’den çekildiğinin bildirilmesiyle, İran’ın Şiî Hilâli’nin Direniş Ekseni unsurlarında bir gedik açıldığını söylemek mümkündür.

İran’ın uzun zamandır müttefiki konumundaki Suriye lideri Esad’ın, Rusya’ya sığınması, bölgedeki Türkiye-İran rekabetinde yeni bir dönemin başladığına yorumlanıyor. Bu yorumlarda MHP lideri Devlet Bahçeli’nin 8 Aralık 2024’te partisinin grubundaki “Misak-ı Millî haritasında Batum, Halep, Rakka, Deyr-i Zor, İdlib, Süleymaniye, Musul ve Kerkük, Türkiye toprağı olarak gösterilmiştir. Şimdi anlaşıldı mı niye 82 Kerkük, belli oldu mu niye 83 Musul. Bugünden 84’ü söylemeyeyim, çünkü 85’in heyecanı kalmayacaktır. Misak-ı Millî’den vazgeçmek gelecekten vazgeçmektir” sözlerinin etkisi kuvvetle muhtemeldir.

Bir de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 13 Aralık 2024’teki beyanında, Suriye’deki Türk varlığını savunması ve bunu eleştirenleri “tarihe karşı cehalet veya ideolojik fanatizm” sergilemekle hedef alması, Bahçeli’nin açıklamalarını tamamlayıcı niteliktedir.

Uluslararası basında yayınlanan bazı haberlerde hem Bahçeli’nin, hem de Erdoğan’ın açıklamalarının “Türkiye’nin Osmanlı Devleti’nin sınırlarına kadar nüfuzunu genişletmek çabalarının, Neo(Yeni)-Osmanlıcılık iddialarını” beraberinde getirdiği belirtiliyor.

İran’da reform taraftarı İtimat Gazetesi’nin 15 Aralık 2024 tarihli nüshasında Prof. Dr. Cafer Hakpanah’la yaptığı “Kavrulmuş Topraklarda Kumar” başlıklı röportajda, Hakpanah’ın “Türkiye’nin Suriye’de belirleyici bir aktör olarak, muhtemelen İran’ın yerini alacağını” zikretmesi, Esad sonrasında İran’ın Suriye’deki belirleyiciliğinden uzaklaştığını gösteriyor.

Diğer taraftan İran’da muhafazakar eski Milletvekili Mansur Hakikatpur, 15 Aralık 2024’te reformcu Arman Meli Gazetesi’ne “Ankara davranışını yeniden gözden geçirmezse, Tahran’ın, Türkiye’nin Ortadoğu’da bazı bölgeleri kolay kontrol etmesine izin vermeyeceği”ne dikkat çekiyor. Özellikle İran basınında, Esad sonrası Suriye’de, Türkiye’nin Neo-Osmanlıcılık veya hangi yönde bir politika takip edeceği tartışılıyor. Elbette bu tartışmanın temelinde Hizbullah’ın Suriye’den çekilmesi var. İran basınında, Hizbullah’ın çekilmesiyle doğacak boşluğun, Türkiye tarafından Neo-Osmanlıcılık’la doldurulacağı endişesi mevcut.

Aslında Türkiye’de Yeni Osmanlıcılık/Neo-Osmanlıcılık anlayışı, özellikle Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde gündeme getirdiği bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın temelinde 1980’den itibaren oluşturulmaya çalışılan Türk-İslam Sentezi yer almaktadır. Her ne kadar Neo-Osmanlıcılık, bir anlamda kimlik arayışı olsa da, bir dış politika enstürmanı şeklinde öne çıkmıştır. Irak’a karşı, Birinci Körfez Savaşı’ında (1991), Özal, Musul-Kerkük’ün Misak-ı Millî sınırları içinde olduğunu belirterek Kuzey Irak’a askerî müdahale yapılmasını istemişti.

Bir de Ahmet Davutoğlu’nun Dışişleri Bakanı olarak görev yaptığı 2009-2014 dönemde de, muhtelif çevrelerce, Davutoğlu’nun “Stratejik Derinlik” kitabı üzerinden Neo-Osmanlıcılık yorumları ileri sürülmüştü.

Şimdi de İran basınında Esad sonrası Suriye’de, Türkiye’ye yönelik Neo-Osmanlıcılık iddialarında bulunuluyor.

Suriye’de ise, yeni dönemde HTŞ lideri Ahmet Eş-Şara’nın “Yeni Anayasa’nın 3 yıl içinde hazırlanıp, 4 yıl sonra seçimlere gidilebileceği” beyanı, son gelişmelerden. Fakat Suriye’de ilerleyen dönemde farklı grupların birlikteliğinin nereye kadar gideceği ve nasıl şekilleneceği, şu an için belirsizliğini koruyor. Dolayısıyla Suriye’de ihtiyatlı olmakta fayda vardır.