İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte, Türkiye’de ikinci kez çok partili hayata geçiş süreci başlar. Çok partili hayata geçişle ilgili süreç, dönemin iktidar partisi olan CHP eliyle, ağır ve aksak bir biçimde ilerlemektedir. 

Çok partili hayata geçişin bu ikinci denemesinin ilkiyle aynı hazin sonu yaşamasını istemeyen CHP milletvekilleri Adnan Menderes, Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan, 1945 yılında “dörtlü takrir” isminde bir önerge verirler. 

Önergede; çok partili hayata geçilmesi, serbest seçimlerin yapılması ve devletin CHP ile bütünleşmesine son verilmesi gibi şeyler talep edilir. Görüşmeye açılan önerge, önergedeki bu taleplerin zaten CHP’nin birer icraat hedefi durumunda olduğu ve partinin demokratikleşme sürecinde sırası geldikçe halledileceği belirtilerek reddedilir.

Önergenin reddedilmesiyle birlikte, parti içindeki bu muhalif dört isim güç kazanır. Çok geçmeden Menderes, Köprülü ve Koraltan partiden ihraç edilirken, Bayar ise partisinden istifa eder. Bu dört isim 1946 yılında Demokrat partiyi kurar ve 14 Mayıs 1950 seçimlerinde iktidara gelirler.

Bu mağlubiyet sonrasında; Dönemin Başbakanı Günaltay; “DP’nin en fazla altı ay dayanabileceğini” iddia ederken, Cumhurbaşkanı İnönü ise; DP’ye koalisyon teklif edeceklerini, kabul etmezlerse, üçüncü dünya savaşı arefesinde, zaten en geç bir yıl içinde tekrar kendilerinin egemen olacağını söylemiştir. 

Her ne kadar küçümsenip, layık görülmese de hikâyesi “dörtlü takrir” ile başlayan Demokrat Parti, 27 yıllık tek parti dönemine son vermiştir. 

Bilinenin aksine, Demokrat Parti seçimi kazandığında, -günümüzde olduğu gibi- kimlerin Cumhurbaşkanı, Başbakan, hükümet üyesi olacağı belli değildi. Demokrat Parti, seçimlerden önce, bu makamlara kimlerin getireleceğini belirlemekten bilinçli bir şekilde kaçınmıştı. 

Demokrat Partinin bu tercihinin sebebi; evvela demokrasiye giden yolda şahısların ikinci planda olması gerektiği fikriydi. Ayrıca seçimlerden hemen önce aday ve kadro tartışmasıyla parti içinde huzursuzluk çıkarmaktansa, tesanüd içerisinde, eldeki tüm gücün seçimlere harcanmasını sağlamak amaçlanıyordu.

Seçimi kazanmasıyla birlikte hükümeti kurma görevi verilen Demokrat Partinin grup toplantısında, Bayar’ın Cumhurbaşkanı ve Menderes’in Başbakan olmasına karar verildi.

Bu kısa yakın tarih gezintisinden kafamızı kaldırıp günümüze gelelim. Yetmiş üç yıl sonra bugün, yine bir 14 Mayıs seçimiyle karşı karşıyayız. 

Altılı Masa 1950 seçimleriyle günümüz arasındaki birçok benzerliğe vurgu yapıyor: Seçimlerin tarihi, “Yeter Söz Milletindir” sloganı, tek parti iktidarları ve seçim yarışındaki adaletsizlikler gibi… 

Böyle baktığımızda, evet; dönemin şartları, iktidarların “tek adam yönetimi” ve yaşanan mağduriyetler, birbirine benziyor. O halde geriye tek “benzer” kalıyor. Altılı Masa’nın, 1950 seçimlerini kazanan Demokrat Partiye benzemesi. 

Bilhassa cumhurbaşkanı adayının belirleneceği bu günlerde, tıpkı 1950’de DP’nin yaptığı gibi, seçimin kazanılmasının ve demokratik ilkelerin, kişilerin ve makamların önünde tutulması önemli.

“Pahasına yüz sene verilse yine de ucuz gelecek” böylesi bir neticeye ulaşmak için bu yarışta, yarış bittikten sonra da koşmak gerekiyor:

“Biz yangında koşuyu kaybeden atlarız.

Biz kirli ve temiz çamaşırları,

Aynı zaman ve aynı minval üzere katlarız. 

Biz koşu bittikten sonra da koşan atlarız.”