HÜSEYİN-İ CİSRÎ:
1261’de (1845) Trablusşam’da doğdu. Soyu baba tarafından Hz. Peygambere ulaş-
tığı bildirilmektedir. Adı, Hüseyin b. Muhammed b. Mustafa el-Cisr’dir. On sekiz yaşına kadar Trablus-
şam’da dinî ilimler okudu. Daha sonra Beyrut’a, oradan da Ezher’e gidip orada ilim tahsil etti. Halveti
tarikatına intisap etti. Babası ve amcasının ölümünden sonra tarikat hizmetlerini Trablusşam’a gele-
rek yürüttü ve burada talebe yetiştirme ve eser yazmakla meşgul oldu. Hüseyin el-Cisr, Batının kal-
kınmasının temelinde eğitim yattığına inanıyor, bunun için de Batıdakine benzer sanat ve meslek okul-
larının açılmasının gerektiğini söylüyordu. II. Abdulhamid döneminde Trablus’ta Medresetü’l-Vataniy-
ye’yi açtı. Bizzat müdürlük görevi üstlendiği bu okul, programında Arab dili ve edebiyatının yanı sıra
dinî ve modern ilimlerin bir arada okutulduğu ilk İslâmî mektep olmuş ve birçok ünlü kişiler yetiştir-
miştir. Cisrî, bu medrese kapanınca Beyrut’ta Medresetü’s-Sultaniyye’nin müdürlüğüne getirildi. Daha
sonra II. Abdulhamid tarafından saray hocalığına tayin edildi, fakat birkaç ay sonra sıhhî sebeplerle
Trablusşam’a geri döndü. Hüseyin el-Cisr, şarkiyatçıların tenkitlerine karşı İslâm inancını savunmak için
Batı düşüncesiyle ilgilenmiş, bu dönemde Müslümanların kendi şahsiyetini koruyarak varlıklarını sür-
dürmeleri için gayret sarf etmiştir. Eserlerinden bazıları şunlardır: Risaletü’l Hamidiyye fi Hakikati’t-Di-
yaneti’l İslamiyye ve Hakikiyyeti’ş-Şeriati’l-Muhammediyye; Huşunü’l-Hamidiyye li-Muhafazati’l-
Aka’idi’l-İslamiyye; Hediyyetü’l-Elbab fi Cevahiri’l-Adab; Ziynetü’l Maşune; İşaratü’l-latife.
HÜSREV (ALTINBAŞAK):
1899’de Isparta’da doğdu. 1977’de İstanbul’da vefat eti. Bediüzzaman’la
birlikte, Eskişehir, Denizli ve Afyon hapislerinde beraber bulundu. Isparta kahramanlarından, Risale-i
Nur’un hizmetkârlarından idi. En müşkül ve karanlık günlerde Nur Risalelerine hizmet etmişti. Yüzler-
ce Risaleyi bir matbaa gibi çoğaltmıştı. Güzel bir hatta sahipti. Tevafuklu Kur’ân-ı Kerim’i ilk defa
yazanlardandır.
— İ —
İBNİ ABBAS (Ö. 68)/M. 687-688):
Hz. Peygamberin amcası Abbas bin Abdülmuttalip’in oğludur. An-
nesinin adı ilk Müslüman kadınlardan Ümmü’l-Fazl Lübaba’dır. Mekke’de doğmuştur. Tefsir ve fıkıh
ilimlerinde otorite kabul edilen ve çok hadis rivayet edenler arasında yer alan Sahabîdir. 1160 tane ha-
dis rivayet etmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’in inceliklerini anlayıp yorumlaması için Hz. Peygamberin özel olarak
dua ettiği Abdullah bin Abbas’ın tefsir ilmindeki üstünlüğü daha ilk devirlerde, hemen herkes tarafın-
dan kabul edilmiştir. Ayetlerin nüzul sebeplerini, nasih ve mensuhunu çok iyi bildiği gibi Arab
edebiyatına olan vukufu da mükemmeldi. Bu sebeple Ashap devrinden itibaren Rü’l-Ümme, Tercümâ-
nü’l-Kur’ân” unvanıyla anılagelmiştir. Eserleri: Tefsiru ibn Abbas, Garîbu’l-Kur’ân, Mesâilü’n-Nâfi b.
el-Ezrak, el-Lugât fi’l-Kur’ân, Kasîdetü’l-Medh.
İBNİ RÜŞD:
Meşhur İslâm bilginlerinden İbni Rüşd (1126. 1198), mütefekkir, doktor, astronom ve
matematikçidir. Aristo yorumlayıcısı olmakla meşhur olan İbni Rüşd’ün eserleri yüzyıllarca Avrupa’da
okutulmuştur. Avrupalılarca Averroes olarak bilinen İbni Rüşd’ün fikirleri İbni Rüşdçülük (averroisme)
diye tanınan felsefî ceryanlarda asırlarca devam etmiştir. 1126’da Endülüs’ün Kurtuba şehrinde doğan
ve asıl adı Ebu Velid Muhammed bin Ahmet bin Muhammed olan İbni Rüşd, ilk öğrenimini Kurtuba’da
yaptı. Kelâm, fıkıh, edebiyat ve tıp öğrendi. Şiirle de ilgilenen İbni Rüşd, Sevil (Sevilla) kadılığı yaptı. Da-
ha sonraları Farabî, Gazalî ve İbni Sina’nın eserlerini okuyan İbni Rüşd, çağdaşı olan İbni Zuhur ve İbni
Tufeyl’in yakın dostu oldu. Aristo’nun eserlerini iyice tetkik eden İbni Rüşd Aristo’nun eserlerine şerh-
ler yaptı ve Aristo ile Eflatun’un felsefesini uzlaştırmaya çalıştı. Eserleri: Külliyat; Tehafetü’t-Tehafüt;
Kitabü Ma Ba’be’t-Tabia; Faslü’l-Makal ve’l-Keşfan Menahici’l-Edille.
İBNİ SİNA:
Ebu Ali el Hüseyin bin Abdullah (980-1037). Garp Ortaçağında Avicenna diye tanınan İb-
ni Sina, ilk tahsilini Buhara’da gördü ve on yaşında iken Kur’ân’ı ezberledi. Değişik hocalardan hesap,
fıkıh ve kelâm tahsil ettikten sonra Nâtili adlı bir âlimden mantık ve felsefe öğrendi. Felsefî bilgilerinin
SÖZLER | 1289 |
Ş
AHIS
B
İLGİLERİ
