Uyanık arkadaşı dedi:
“gördüğün süt denizi, şu ağaç çanaktır. o köprü de
şu kavalımızdır. o başı sivri meşelik de şu gevendir. o
mağara da şu küçük deliktir. İşte, kazmayı getir, sana ha-
zineyi de göstereceğim.”
kazmayı getirir. o gevenin altını kazdılar, ikisini de
dünyada mes’ut edecek altınları buldular.
İşte, yatan adamın gördüğü doğrudur. doğru görmüş;
fakat rüyada iken ihatasız olduğu için tabirde hakkı ol-
madığından, âlem-i maddî ile âlem-i manevîyi birbirin-
den fark etmediğinden, hükmü kısmen yanlıştır ki, “Ben
hakikî, maddî bir deniz gördüm” der. Fakat uyanık
adam, âlem-i misal ile âlem-i maddîyi fark ettiği için, ta-
birde hakkı vardır ki, dedi: “gördüğün doğrudur, fakat
hakikî deniz değil. Belki şu süt kâsemiz senin hayaline
deniz gibi olmuş, kaval da köprü gibi olmuş ve hakeza…
”
demek oluyor ki, âlem-i maddî ile âlem-i ruhanîyi bir-
birinden fark etmek lâzım gelir. Birbirine mezcedilse, hü-
kümleri yanlış görünür. Meselâ, senin dar bir odan var.
Fakat dört duvarını kapayacak dört büyük âyine konul-
muş. sen içine girdiğin vakit, o dar odayı bir meydan ka-
dar geniş görürsün. eğer desen, “odamı geniş bir mey-
dan kadar görüyorum”; doğru dersin. eğer “odam bir
meydan kadar geniştir” diye hükmetsen, yanlış edersin.
Çünkü, âlem-i misali âlem-i hakikîye karıştırırsın.
o
n
S
ekizinci
m
ekTup
| 136 | Mektubat
âlem-i hakikî:
gerçek âlem.
âlem-i maddî:
maddî âlem,
görünen âlem.
âlem-i manevî:
maneviyat
âlemi, madde ötesi âlem.
âlem-i misal:
bütün varlıkla-
rın ve olayların görüntülerinin
yansıdığı madde ötesi âlem.
âlem-i ruhanî:
ruhlar dünya-
sı, gözle görünmeyen ruh âle-
mi.
âyine:
ayna.
geven:
dikenli ve çalımsı bir
bitki.
hakeza:
bunun gibi.
hakikî:
gerçek.
hazine:
define.
hüküm:
karar, değerlendir-
me.
hükmetmek:
karar vermek,
inanca varmak, düşünmek.
hükmü:
inancı, değerlendir-
mesi, kararı.
ihata:
kavrama, kavrayış.
kâse:
çanak, kap.
kısmen:
kısmî olarak.
lâzım:
gerekli.
mes’ut:
bahtlı, mutlu.
meselâ:
söz gelişi, örneğin.
mezcetme:
karıştırma.
tabir:
ifade, söz, yorum.
vakit:
zaman.
