Dayanılacak yer için “nokta-i istinad” tabiri kullanılır. Fransa İmparatoru Napolyon’a (1804-1814) izafe edilen şöyle bir söz var: “Bana bir dayanak noktası verin, dünyayı yerinden oynatayım.” Napolyon da, bu sözü Arşimet’in “Arşimet noktası”ndan hareketle sarf etmiş olmalı.

Her ne ise, şu “nokta-i istinad” tâbiri, her hâlükârda bir hakikatin veciz ifadesi olarak, az bir kuvvetle büyük illerin başarılabileceğini hatırlatıyor.

«

“Nokta-i istinad” tâbirini en çok kullananlardan biri, bu zamanda belki de birincisi Bediüzzaman Said Nursî’dir. Bu eserlerinde sıklıkla görüyoruz. İşte, kısacık iktibaslarla birkaç misâl.

Tevhidin insan ruhuna nokta-i istinad olması:

“Lâilaheillallah”ta şöyle bir müjde var ki: Hadsiz hâcâta müptelâ, nihayetsiz a’dânın hücumuna hedef olan ruh-u insanî, şu kelimede öyle bir nokta-i istimdad bulur ki, bütün hâcâtını temin edecek bir hazine-i rahmet kapısını ona açar. Ve öyle bir nokta-i istinad bulur ki, bütün a’dâsının şerrinden emin edecek bir kudret-i mutlakanın sahibi olan Mâbudunu ve Hâlıkını bildirir, tanıttırır, gösterir…”

Âhirete imanın bir nokta-i istinadı:

“Cenab-ı Hakk’ın saltanat-ı rububiyeti ve vücub-u vücudunun hüccetleri, âhirete şehadet ederler ve isterler. Ve, bu kutb-u imanî ne kadar kuvvetli bir nokta-i istinadı var; gör, bil, görür gibi inan.”

İslâmî hükûmetlerin nokta-i istinadı:

“Sual: Hükûmet, bundan sonra da İslâmiyet ve din için hizmet edecek midir?

“Cevap: Hay hay. Bazı akılsız dinsizler müstesna olmak şartıyla, hükûmetin hedef-i maksadı, velev gizli ve uzak olsa bile, uhuvvet-i îmaniye sırrıyla, üç yüz milyonu [şimdi 1.5 milyar] bir vücut eden ve nuranî olan İslâmiyetin silsilesini takviye ve muhafaza etmektir. Zîra, nokta-i istinad ve nokta-i istimdat yalnız odur.”

Nurcular, Ahrar-Demokrat misyon için bir nokta-i istinaddır:

“Şeair-i İslamiyenin [Ezan-Kurân] serbestiyetine vesile olan Demokratlar, hem mevkilerini muhafaza, hem vatan ve milletini memnun etmek çare-i yeganesi, ittihad-ı İslam cereyanını kendine nokta-i istinad yapmaktır. …İttihad-ı İslâmdan olan Nurcular, Demokratlara bir nokta-i istinaddır.”

«

Bazıları için en büyük dayanak noktası paradır, servettir, şöhrettir, şirkettir; yahut alabildiğine yüceltmeye çalıştığı fânî bir şahsiyettir.

Oysa, yaşadığımız devir “şahs-ı mânevî”nin hâkim ve hükümran olduğu bir zamandır. İman cephesi için durum öyle olduğu gibi, küfür cereyanı için de öyle. 

Onun için, bilhassa bu zamanda fânî şahıslara bağlanılmaz ve bağlanmamalı. Zirâ, zaman içinde şahıs ölür gider; şirket iflâs eder biter; servet çar-çur olur, zayif olup gider; şan-şöhret dahi, değişen hadiselerin darbeleri altında sönükleşir gider.

Demek ki, sönen, eriyen, çürüyen, zayi olup giden herhangi bir unsuru kimse kendisi için nokta-i istinad olarak esas almamalı. Alırsa şayet, günün birinde adeta “iyot gibi” ortada kalacağını da hesaba katarak gitsin.

«

Zaman-ı Meşrûtiyetin (günümüzde Cumhurî Demokrasi) lâzımı olan şeylerin başında “imanın da hassâsı olan” hürriyet gelir. “Hürriyet olmadan asla…”

Ardından hukuk, adalet, eşitlik, şeffaflık, kuvvetin kanunda olması gibi içtimaî nimetler gelir. Bunlara bey ile ağa da, şâh ile padişah da, fakir ile geda da uyması lâzım. Aksi halde “bizzarure düşecekler”dir. Aynen “Bediüzzaman’ın Münazaratı”nda ifade edildiği gibi: “...İşte ey Kürtler! Sizin bey ve ağa, hatta şeyhleriniz dahi, eğer kuvvete istinad ile kılınçları keskin ise, bizzarûre düşeceklerdir; hem de müstehaktırlar. Eğer akla istinad ile, cebr yerine muhabbeti istimâl ve hissiyâtı efkâra tâbî ise, o düşmeyecek, belki yükselecektir.”