Yapay zekâ Kur’ân tefsiri yazabilir mi?

Yazar elbette. Ama âlim ve fazıl bir mü’min olarak mı yoksa bir müsteşrik olarak mı yazar?

Yapay zekâya “bir Müslüman âlimi gibi davranarak bir tefsir yaz” dense bunu da yapar. Ama komutu veren de dahil herkes bilir ki o eseri “İslâm âlimi olarak” değil, “İslâm âlimi gibi davranarak” yazmış olur.

Bu eserdeki bilgilerden “ansiklopedik bilgi” olarak istifade edilebilir, ama hakiki Kur’ân ilmi olarak istifade edilebilir mi, işte bu tartışılır.

Bir mümin âlim ya da ilim heyeti tarafından kurgulanan ve başkalarının el karıştırmadığından birilerinin emin olduğu bir yapay zekâ proğramına “tefsir yazarken sadece eskiden yazılmış olan şu şu tefsirlerden ve bir de şu web sayfasındaki bilgilerden faydalan” diye komut verilse yine de ortaya çıkan esere herkesin şüpheyle bakma hakkı olur.

Zira öncelikle bu da bir insan eseridir ve üstelik sun’i bir insan eseridir. Üstelik bu eseri telif eden yapay zekânın arkasındaki eli ve aklı görmek konusunda bir şüphe ve endişe hep olacaktır.

***

Şimdi gelelim birinci soruya doğrudan bağlı olan diğer soruya:

Kur’ân’ın bilhassa imana ait derslerinin bu çağdaki en tesirli ve belki de tek tefsiri durumundaki Risale-i Nur Külliyatını şerh etme işi yapay zekâya yaptırılabilir mi?

1. Yapay zekâ Külliyat’ın içindeki iç atıfları bulup aktif link yerleştirme işini yapabilir mi?

Evet. Belli ölçüde yapabilir. Ama mutlaka bir insan aklının kontrolü gerekir.

2. Yapay zekâ, lügat manalarını metnin bağlamına uygun olarak ayıklayıp yerine yerleştirebilir mi?

Evet, yine insan aklı yardımıyla bunu başarması daha kolaydır.

3. Yapay zekâ, ayetlerin, hadislerin ve Arapça-Farsça ibarelerin tercümesini yapabilir mi?

Evet, bunu da yapabilir ve hem de kolaylıkla yapar.

4. Yapay zekâ metinde geçen yer ve kişi adlarının ve tarihlerin açıklamasını yapabilir mi?

Evet, bilhassa “Portreler” gibi basılı kaynakların da yardımıyla bunu da kolaylıkla yapabilir.

5. Yapay zekâ metinde geçen olayların ayrıntılı izahlarını yapabilir mi?

İşi zorlaştı: Bu izahlar için konunun uzmanı sayılabilecek “abiler”e ihtiyaç duyacaktır. Doğru izahları ancak onların yardımıyla yapabilir.

6. Yapay zekâ, metni okuyanın metinle ilgili olarak merak edebileceği soruları bulup bu soruları cevaplandırabilir mi?

Evet elbette. Ama hem sorular ve hem de cevapları için yine ancak konunu uzmanı sayılabilecek “abiler”in “ortak çalışma”sının yardımıyla.

7. Yapay zekâ, Risaleler’in metnini ve yukarıdaki bilgilerden oluşan şerhini dilediğimiz dile tercüme edebilir mi?

Tercümenin metnin bağlamına uygunluğunu yine mütehassıs “abiler heyeti”nin kontrol etmesi kaydıyla elbette yapabilir.

Şimdi asıl soru:

Bu yapay zekânın ve onun destekçisi heyetlerin faydalanabileceği bilgi kaynaklarını maziden bu güne en çok hangi yayın evi üretmiştir?

Elbette Yeni Asya Neşriyat ve Yeni Asya Gazetesi.

Bu açıdan Yeni Asya neredeyse biriciktir.

Bu sebeple vazife Yeni Asya gönüllüsü yazılım uzmanlarına aittir.

O “abiler heyeti”nin üyelerini bulacak olan da onlardır, onları sağıp bu projeyi kotaracak olanlar da.

Yolu da bellidir: Sorularıyla ve cevaplarıyla sürekli gelişen, çok odalı, çok maddeli, çok yazarlı, çok editörlü, interaktif ve capcanlı bir ansiklopedi yazılımı hazırlamak.

Kimler ilgili?