SulTaN aBDÜlaZİZ (1830-1876):
Osmanlı Padihşahı. (1830-1876) 1861 yılı Haziran’ının 25’inde tah-
ta geçen Sultan Abdülaziz, Abdülmecid’in kardeşi olup, Sultan II. Mahmud ile Pertevniyal Valide Sultan’ın
oğludur. Osmanlı devletinin karışık bir döneminde tahta çıkan Abdülaziz, malî sıkıntıları aşmak için, sa-
rayda bol maaş alan gereksiz memurları uzaklaştırdı. Altın, gümüş gibi kıymetli eşyaların sarayda
kullanılmasını yasakladı. Siyasî mahkûmlar için genel af çıkardı. Yusuf Kâmil Paşa’nın teşvikiyle 3 Ni-
san 1863’te Mısır’da bir seyahat yaptı. Mısır valisi İsmail Paşa tertiplediği muhteşem eğlencelerle
padişahın gözüne girmeyi başardı. Mısır’ın Osmanlıdan ayrılmasını kolaylaştırarak imtiyazların sağlan-
ması, Mısır valisinin “Hidiv” ünvanını alması, Abdülazizin sefahat ve israfa düşmesi bu seyahat
neticesindedir. 21 Haziran 1867’de Avrupa seyahatine çıkarak, Osmanlı tarihinde yabancı ülkelere se-
yahate çıkan ilk padişah ve halife oldu. Bu seyahat ile Avrupa ile ilişkiler iyi duruma girdi. Abdülaziz
zamanında Mekteb-i Harbiye yeniden düzenlendi. Askerî rüştiyeler açıldı. Bugün İstanbul Üniversitesi
olarak kullanılan bina da Harbiye Nezareti olarak Abdülaziz tarafından yaptırıldı. Abdülaziz dönemin-
de ulaşım ve haberleşme alanında önemli ilerlemeler kaydedildi. Yine bu dönemde eğitime önem
verilerek, devlet dairelerine kâtip yetiştirmek üzere, rüştiyeyi bitirenlerin gidebileceği “Mekteb-i Mah-
rec-i Aklâm” kuruldu. 1864’de bir dil okulu kuruldu. 1868’de tamamen Fransız eğitim sistemine göre
eğitim yapan “Mekteb-i Sultanî” (Galatasaray Lisesi) açıldı. 1870’te “Darü’l-Muallimat” adıyla ilk kız öğ-
retmen okulu açıldı. Yine bu dönemde idarî ve hukukî alanda da önemli adımlar atıldı. Şer’iye
Mahkemesinin yanı sıra görev yapacak Nizamiye Mahkemeleri bu dönemde kuruldu. 1876’da tahtan
indirilen Abdülazizin, intihar veya öldürülmesi hadisesi, günümüze kadar devam eden tartışmalı bir
meseledir.
SulTaN aBDÜlHaMİT:
Sultan II. Abdülhamit. Osmanlı padişahı. (1842-1918) Babası Abdülmecit, an-
nesi Tirimüjgan Kadın Efendidir. On bir yaşında annesini kaybeden Abdülhamit özel hocalar tayin
edilerek eğitildi. Farsça, Arapça ve diğer ilimlerin yanında Fransızcayı çok iyi öğrendi. 31 Ağustos 1876’da
devletin en buhranlı döneminde tahta çıkan II. Abdülhamit halkın içine katılarak onlarla birlikte dola-
şarak büyük sempati topladı. Osmanlı devletinin ilk anayasası olan “kanun-i esasî” Abdülhamit
zamanında ilân edildi. (23 Aralık 1876). Buna göre seçimler yapılarak 141 üyeden oluşan ilk Türk par-
lamentosu 19 Mart 1877’de padişah tarafından seçildi. İngiltere’nin teşebbüsüyle toplanan Londra
Konferansında Rusların teklifini kapsayan Londra Protokolünü imzalayarak Meclise sundu. Protokolün
reddedilmesi üzerine Rusya ile Osmanlı arasında 24 Nisan 1877’de savaş başladı. Bu savaş süresince
Abdülhamit yetkisini kullanarak 17 Şubat 1878’te Meclis-i Mebusanı süresiz olarak tatil etti ve 3 Mart
1878’de Rusya ile Ayastefanos Anlaşmasını imzaladı. Milletler arası politikada devletin bağımsızlık ve
toprak bütünlüğünü savunmayı hayatî bir görev sayan II. Abdülhamit, iç ve dış entrikaları ortaya çı-
karmak maksadıyla kuvvetli bir hafiye teşkilatı kurdu. Ayrıca dünyadaki politik gelişmeleri takip etmek
üzere sarayda bilgi merkezleri kurdurdu. İslâmcılık (ittihad-ı İslâm) politikasını güden Abdülhamit, bu-
nunla İngiliz ajanlarının Arap milliyetçiliğini yaymak konusundaki gayretini boşa çıkardı. Şam’dan
Mekke’ye kadar uzanan Hicaz Demiryolunu inşa ettiren Abdülhamit döneminde içte de eğitim, bayın-
dırlık ve tarım alanında olumlu gelişmeler oldu. Mekteb-i mülkiye, mekteb-i hukuk, sanayi-i nefise
mektebi, hendese-i mülkiye, darülmuallimin-i aliye, maliye mektebi, ticaret mektebi, Halkalı ziraat
mektebi, deniz ticareti, orman ve maadin, lisan, dilsiz ve âmâ mektepleri, fen-edebiyat fakültelerin-
den oluşan darülfünun hep Abdülhamit döneminde açılmıştır. 23 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyeti ilân
ederek Anayasayı, tekrar yürürlüğe koyan II. Abdülhamit, tarihte “31 Mart Vak’ası” olarak bilinen İs-
tanbul’daki ayaklanmaya maruz kaldı ve bu olay neticesinde tahttan indirilerek Beylerbeyi Sarayına
yerleştirildi. 10 Şubat 1918 Pazar günü hayata veda eden Abdülhamit muazzam bir törenle Divanyo-
lu’ndaki II. Mahmut türbesine defnedildi.
Şualar | 1283 |
Ş
ahıS
B
ilgileri
