Geceden sonra sabahı, kıştan sonra baharı işledikleri gibi,
mevtten sonra kıyamet dahi o destgâhtan çıkacağını ha-
ber veriyorlar.
Evet, insanın her ferdi birer nevi gibidir. Zira, nur-i fi-
kir onun âmâline öyle bir vüs’at vermiş ki, bütün ezmanı
yutsa tok olmaz. Sair envaın efratlarının mahiyeti, kıyme-
ti, nazarı, kemali, lezzeti, elemi ise, cüz’î ve şahsî ve mah-
dut ve mahsur ve anîdir; beşerin ise ulvî, küllî, sermedî-
dir. Yevm ve senede olan çok nevilerde olan birer nevi
kıyamet-i mükerrere-i nev’iye ile insanda bir kıyamet-i
şahsiye-i umumiyeye remiz ve işaret, belki şahadet eder.
8. Neam, beşerin cevherinde gayr-i mahsur istidada-
tında mündemiç olan gayr-i mahdut olan kabiliyattan
neş’et eden müyulâttan hasıl olan lâyetenahî amalinden
tevellüt eden gayr-i mütenahi efkâr ve tasavvuratı, mave-
ra-i haşr-i cismanîde olan saadet-i ebediyeye elini uzatmış
ve medd-i nazar ederek o tarafa müteveccih olmuştur.
9. Neam, Sâni-i Hakîm ve Rahmanürrahîm’in rahmeti
ise, cemi niamı nimet eden ve nikmetlikten halâs eden ve
kâinatı firak-ı ebedîden hasıl olan vaveylâlardan halâs ey-
leyen saadet-i ebediyeyi nev-i beşere verecektir. Zira, şu
her bir nimetin reisi olan saadet-i ebediyeyi vermezse, ce-
mi nimetler nikmete tahavvül ederek, bizzarure ve bilbe-
dahe ve umum kâinatın şahadetiyle sabit olan rahmeti in-
kâr etmek lâzım gelir.
İşte ey birader! Mütenevvi olan nimetlerden yanlız mu-
habbet ve aşk ve şefkate dikkat et. Sonra da firak-ı ebe-
dî ve hicran-ı lâyezalîyi nazara al. Nasıl o muhabbet, en
âmâl:
emeller, arzular, istekler.
anî:
bir anlık.
bilbedahe:
açıktan, aşikâr olarak.
bizzarure:
zarurî olarak, ister is-
temez, mecburen.
cemi:
bütün.
cevher:
esas, maya, öz.
destgâh:
tezgah.
efkâr:
düşünceler, fikirler, görüş-
ler.
efrat:
fertler.
enva:
çeşitler, türler, neviler.
ezman:
zamanlar.
firak-ı ebedî:
sonsuz ayrılık.
gayr-i mahdut:
hudutsuz, sınır-
sız, sonsuz.
gayr-i mahsur:
sayısızca, sınırsız.
gayr-i mütenahi:
sonsuz, sonu
olmayan, nihayetsiz.
halâs:
kurtarma.
hasıl:
meydana gelme, ortaya
çıkma.
hicran-ı lâyezalî:
ayrılıktan ge-
len bitmez tükenmez üzüntü.
istidadat:
istidatlar, kabiliyetler,
yetenekler.
kabiliyat:
kabiliyetler, istidatlar,
yetenekler.
kemal:
olgunluk, mükemmellik.
kıyamet-i mükerrere-i nev’iye:
varlık âleminde bazı nevilerin her
gün, bazı nevilerin de her sene
tekrarlanan öldürülüş ve diriltiliş-
leri.
kıyamet-i şahsiye-i umumiye:
sadece insan için geçerli ve bir
defa gerçekleşecek olan, genel
anlamdaki kıyamet.
kıymet:
de€er.
küllî:
umumî, genel.
lâyetenahi:
sonsuz, sonu bulun-
maz, nihayetsiz.
mahdut:
sınırlı, belirli.
mahiyet:
bir şeyin aslı, esası, ta-
biatı, niteli€i.
mahsur:
hasredilmiş, sınırlanmış.
mavera-i haşr-i cismanî:
haşr-i
cismaninin arkası.
medd-i nazar:
uza€a bakma, gö-
zün görebildi€i kadar, göz alımı.
mevt:
ölüm.
muhabbet:
sevgi, sevme.
mündemiç:
bir şeyin içinde bu-
lunan, saklı olan.
mütenevvi:
çeşit çeşit.
müteveccih:
bir cihete dönen,
yönelen.
müyûlât:
meyiller.
nazar:
bakış, dikkat.
neam:
evet, do€ru.
neş’et:
meydana gelme, oluşma,
u
nsuru
’
l
-a
kîde
| 222 | MuhakeMat
çıkma.
nevi:
çeşit, tür.
nev-i beşer:
insano€lu, insan-
lar.
niam:
nimetler, ihsanlar, ba-
€ışlar.
nikmet:
şiddetli ceza, eza ve-
rerek cezalandırma, öç alma.
nimet:
lütuf, ihsan, ba€ış.
nimet-i muhabbet aşk ve
şefkat:
muhabbet aşk ve şef-
kat nimeti.
nur-i fikir:
fikir aydınlı€ı, dü-
şünce ve fikirdeki aydınlık.
Rahmanürrahîm:
çok şefkat-
li, çok merhametli olan Allah.
rahmet:
şefkat, merhamet,
ba€ışlama ve esirgeyicilik.
reis:
başkan.
remiz:
işaret, gizli ve kapalı
bir surette ifade etme.
saadet-i ebediye:
sonu ol-
mayan, sonsuz mutluluk.
sabit:
ispat edilmiş, ispatlan-
mış.
sair:
di€er, başka, öteki.
Sâni-i hakîm:
hikmet sahibi
olan, her şeyi sanatla ve hik-
metle yaratan Allah.
sermedî:
ebedî, daimî, sürek-
li.
şahadet:
şahit olma, şahitlik;
açık alamet, işaret.
şahsî:
şahsa, kişiye ait, husu-
sî.
tahavvül:
de€işme, dönüş-
me, başkalaşma.
tasavvurat:
tasavvurlar, dü-
şünceler.
tevellüt:
do€ma, do€um.
ulvî:
yüksek, yüce.
vaveylâ:
çı€lık, feryat.
vüs’at:
genişlik.
yevm:
gün, yirmi dört saatlik
zaman
