bulunmak şartıyla– zamansız, aynı nutuk, aynı anda, her
bir yerde işitilmesi, emr-i
(1)
o
¿ƒo
µ n
«n
a r
øo
c
’un cilvesine ne de-
rece kemal-i imtisal ile her bir zerre-i havaiyede itaat et-
tiğini gösterdiği gibi; havada sebatsız vücutları bulunan
hurufatın, kudsiyet keyfiyetiyle, bu sırr-ı imtisale göre, çok
tesirat-ı hariciyeye ve hasiyat-ı maddiyeye mazhar olabi-
lirler. Âdeta maneviyatı maddiyata inkılâp ve gaybı şaha-
dete tahavvül ettirir bir hasiyet onlarda görünüyor.
İşte bunun gibi, hadsiz emarelerle gösteriyor ki, mev-
cudat-ı havaiye olan hurufun, hususan huruf-i kudsiyenin
ve kur’âniyenin, hususan evail-i suredeki şifre-i İlâhiye-
nin hurufatı, muntazam ve nihayetsiz hassas ve zaman-
sız emirleri dinler ve yapar gibi göründüğünden, zerrat-ı
havaiyede kudsiyet noktasında emr-i
o
¿ƒo
µ n
«n
a r
øo
c
’un cilve-
sine ve İrade-i ezeliyenin tecellisine mazhar hurufatın
maddî hassalarını ve harika ve mervi faziletlerini teslim
ettirir.
İşte bu sırra binaendir ki, kur’ân-ı Mu’cizülbeyan’da
bazen kudret eserini, sıfat-ı irade ve sıfat-ı kelâmdan ge-
lir gibi tabiratı, gayet derecede sür’at-i icat ve gayet de-
recede inkıyad-ı eşya ve musahhariyet-i mevcudattan
başka, ayn-ı emir, kudret gibi hükmediyor demektir. Ya-
ni, emr-i tekvinden gelen hurufat, maddî kuvvet hük-
münde vücud-i eşyada hükmeder. Ve emr-i tekvinî, âde-
ta, ayn-ı kudret, ayn-ı irade olarak tezahür eder.
evet, emir ve iradenin bu gayet hafî ve vücud-i maddî-
leri gayet gizli ve havayı âdeta nimmanevî, nimmaddî
âdeta:
sanki.
ayn-ı emir:
emrin kendisi.
ayn-ı irade:
iradenin, dilemenin
ta kendisi.
ayn-ı kudret:
kudretin ta kendisi.
binaen:
-den dolayı.
cilve:
İlâhî kudret eserlerinin beli-
rip görünmesi.
emare:
alâmet, belirti.
emr-i kün feyekûn:
Cenab-ı Hak-
kın bir şeye “Ol” deyince onu he-
men meydana getiren emri.
emr-i tekvin:
yaratma emri.
emr-i tekvinî:
yaratma emri, kâi-
nata yaratılıştan konulan İlâhî ka-
nun ve nizamlar.
evail-i sure:
sure başlangıçları.
fazilet:
değer; meziyet.
gayet:
son derece.
gayp:
görünmeyen, fakat varlığı
kesin olan başka âlemler.
hadsiz:
sınırsız, sonsuz.
hafî:
gizli.
harika:
olağanüstü.
hasiyat-ı maddiye:
maddî özel-
likler.
hasiyet:
özellik.
hassa:
bir şeye özel olan nitelik.
hurufat:
harfler.
huruf-i kudsiye ve Kur’âniye
:
mukaddes ve Kur’ânî harfler.
hususan:
özellikle.
hükmetmek:
emri altında tut-
mak, nüfuzunda bulundurmak.
hükmünde:
yerinde.
inkılâp:
değişim, dönüşüm.
inkıyad-ı eşya:
eşyanın itaat al-
tına girmesi.
irade:
dileme, isteme.
irade-i ezeliye:
varlığının başlan-
gıcı olmayan Allah’ın iradesi.
itaat:
uyma, dinleme, alınan emre
göre hareket etme.
kemal-i imtisal:
mükemmel
uyumluluk.
keyfiyet:
bir şeyin iç yüzü.
kudret:
kuvvet, iktidar.
kudsiyet:
kutsallık, mukaddeslik.
Kur’ân-ı mu’cizülbeyan:
açıkla-
malarıyla akılları benzerini yap-
maktan âciz bırakan Kur’ân-ı Ke-
rîm.
kuvvet:
güç, kudret.
maddî:
maddeye ait.
maddiyat:
maddî ve cismanî şey-
ler.
maneviyat:
mana âlemine ait
olanlar, manevî varlıklar.
mazhar:
zuhur ettiği, göründüğü
yer.
mervi:
rivayet edilen.
mevcudat-ı havaiye:
havaya
ait var olanlar.
muntazam:
intizamlı, düzgün.
musahhariyet-i mevcudat:
varlıkların boyun eğişleri.
nihayetsiz:
sonsuz.
nimmaddî:
yarı maddî olma.
nimmanevî:
yarı manevî
olma.
nutuk:
konuşma.
sebat:
sabit durma.
sıfat-ı irade:
Cenab-ı Hakkın
emir ve iradesini bildiren, gös-
teren hâl ve keyfiyet.
sıfat-ı kelâm:
Cenab-ı Hakkın
kendi zatına mahsus olarak
konuşma sıfatı.
sır:
gizli hakikat.
sırr-ı imtisal:
emre uyma sırrı.
sür’at-i icat:
çok hızlı bir şe-
kilde yoktan var etme.
şahadet:
şahit olma, görme.
şifre-i İlâhiye:
İlâhî şifre.
tabirat:
tabirler, deyimler.
tahavvül:
dönüşme.
tecelli:
görünme.
tesirat-ı hariciye:
dış tesirler.
tezahür:
zuhur etme, gö-
rünme.
vücud-i eşya:
eşyanın varlığı,
vücudu.
vücud-i maddî:
maddî vücut,
maddî olarak var olma.
zerrat-ı havaiye:
havaya ait
zerreler, atomlar.
zerre-i havaiye:
hava zerresi.
1.
“Ol!” der; o da oluverir. (Yasin Suresi: 82.)
Y
irmi
S
ekizinci
l
em
’
a
| 648 | Lem’aLar
