Bloomberg haber sitesinin 2 Eylül 2024’teki haberine göre “Türkiye, Batı ötesinde ittifaklar kurma çabasında, BRICS’e katılmaya hazırlanıyor. BRICS, Ekim ayında Rusya’da yapılacak zirvede genişlemeyi görüşecek. Türkiye, AB’ye katılma sürecinde ilerleme kaydedilememesinden dolayı hayal kırıklığına uğradı. Türkiye, küresel etkisini arttırmak ve geleneksel Batılı müttefiklerinin ötesinde yeni bağlar kurmak amacıyla BRICS gelişmekte olan pazar ülkelerine resmen katılma talebinde bulundu”.

Bilindiği kadarıyla Bloomberg’in haberiyle ilgili, resmî makamlardan henüz bir açıklama yapılmadı. Açıklama yapılmaması konuyu daha da tartışılır hâle getiriyor.

BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti)’in son zirvesi 22-24 Ağustos 2023’te Güney Afrika’da yapılmıştı. Zirvede, BRICS’in genişleme kararı alınarak Arjantin, Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin üyeliklerinin 2024’ten itibaren başlatılması kararlaştırılmıştı. Böylece BRICS’in üye sayısı 11’e yükselmişti. Ancak Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei 31 Ocak 2024’te BRICS’ten çıktıklarını duyurmuştu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Dış Politika Danışmanı Yuri Uşakov ise, 4 Eylül 2024’te “22-24 Ekim’de Rusya’nın Tataristan Cumhuriyeti’nde düzenlenecek zirvede, Türkiye’nin tam üyelik başvurusunu değerlendireceklerini” belirtmesi, konunun önemini arttırıyor.

Türkiye, muhtemel BRICS üyeliğinin kabulüyle “Batı bloku dışındaki ekonomilerin koordinasyonu için kurulan ve giderek daha melez görünüm kazanan foruma katılan ilk NATO üyesi olacak”. Birde BRICS’e üye olsa bile, Türkiye’nin Batı blokundan kopması kolay değil.

Çünkü “Türkiye’nin, AB üyesi Bulgaristan’la Ocak 2023’te “Türk Blend” markasıyla 13 yıllık doğalgaz satış anlaşması imzaladığı biliniyor. Ukrayna’daki savaştan dolayı, Rusya, Avrupa’ya doğalgaz sevk ettiği Kuzey Akım-1 ve 2 boru hattlarını kapatmıştı. Ancak bazı Avrupa ülkeleri ihtiyaçları olan doğalgazı, Rusya’dan Türkiye’ye gelen Türk Akım boru hattından, yani Rus doğalgazını Türkiye üzerinden satın aldıkları” ileri sürülüyor. Dolayısıyla Türkiye’nin, BRICS’e üyeliğiyle birlikte AB gibi Batılı kurumlarla ilişkilerini sürdüreceğini düşünenler de mevcut. Ancak bunun her konuda sürdürülebilirliği ise, tartışmalı bir durumdur.

Elbette BRICS üyesi ülkeler, AB ve NATO’nun dışında kalan bir uluslararası yapı BRICS içindeler. Ancak Türkiye’nin geleneksel ittifak ve uluslararası güvenlik/siyaset/ekonomi mimarisi AB ve NATO gibi Batı bloku dahilinde.

BRICS’in genişlemesinin, ABD liderliğindeki G-7’ye karşı bir blok oluşturmadan kaynaklandığı tahmin ediliyor. BRICS’in yeni üyelerinin de AB ve ABD gibi Batılı kurumlarla ilişkileri var. Fakat Soğuk Savaş sonrası süreçte, uluslararası sistemin kimilerine göre çok kutupluluğa kimilerine göre de kutupsuzluğa doğru evrildiği yorumlanıyor.

Tabi ki gelişmiş ekonomilerden uzaklaşmak doğru değil. BRICS üyeleriyle AB ve bazı NATO üyelerinin sosyo-ekonomik gelişmişlikleri karşılaştırıldığında Batı blokunun üstünlüğü yadsınamaz. Ayrıca Batı’nın demokrasi, hürriyetler, insan hakları vb. temel değerlerdeki gelişmişliği de unutulmamalı.

Ankara’nın bu gibi konular üzerinden Batı’yla ilişkilerinde pazarlık payı arayışında olduğu kuvvetle muhtemeldir. BRICS üyeliği tartışmalarının konjönktürel olup olmadığını Rusya’da yapılacak zirvede hep birlikte göreceğiz.