1982 Darbe Anayasasının 177 maddesinin 134 maddesini değiştiren AKP’nin, sonuçsuz kalacağını bile bile her sıkıştığında “Yeni Anayasa müjdesi!” vermesine alışmıştık.
31 Mart seçimlerinden sonra ikinci parti durumuna düştükten sonra yine “yeni anayasa” konusunu gündeme getirmesine şaşırmadık.
Darbe anayasası değişmeli mi, elbette değişmeli. Darbe anayasasına “hayır” oyu veren bir camia olarak bunu en çok isteyen de elbette biziz.
Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş tıpkı bundan önceki AKP’li Meclis Başkanları gibi ilk göreve geldiği günden beri yeni anayasa konusunu gündemde tutuyor. 23 Nisan özel oturumunda da konuyu yine gündeme getirdi. Önümüzdeki hafta partilerle görüşmelere başlayacak. Peki, sonuç alınır mı? Şu anda öyle bir ortam yok.
***
MHP VE AKP’NİN HAZIRLIKLARI NEREDE?
2021 yılının ortalarında da Cumhur İttifakı, Anayasayı Türk Tipi Partili Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemine “uyumlu hale getirmek” adına anayasa değişikliği teklifi hazırlığı içine girmiş, MHP tarafından 100 maddelik bir teklif hazırlanarak Bahçeli’nin tabiriyle “alayını” AKP’ye sunmuştu. AKP’nin de 128 maddelik bir teklif hazırladığı söylenmişti. Aradan geçen iki yıla rağmen bu hazırlıkların ne aşamada olduğu bilinmiyor.
Anayasa tekliflerinin Meclis’e getirilmesi yetmiyor. Halkın onayına sunulması için 360, Meclis’te kabulü için de 400 milletvekilinin imzası gerekiyor. Oysa Cumhur İttifakı’nın şu anda Meclis’teki sandalye sayısı buna yetmiyor. Muhalefetin de buna destek vermesi gerekiyor.
Muhalefet yeni bir anayasa isteniyorsa önce “tek adam” rejimini doğuran Türk Tipi Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’nden kurtulmak gerektiğini söylüyor. Yani, “yeni bir anayasa” yapılmak isteniyorsa, ucube sisteme uyum için değil, bütün kesimlerin üzerinde uzlaşacağı sivil, demokratik ve hürriyetçi bir anayasa yapılması gerektiğini söylüyor.
Bu da şu an için mümkün değil…
***
MİLLET İTTİFAKI’NIN HAZIRLADIĞI ÖNERİ
14-28 Mayıs 2023 seçimlerinden önce Millet İttifakı’nın üzerinde aylarca çalışarak hazırladığı 150 sayfalık “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa değişikliği önerisi” orta yerde duruyor. Bu ittifakı oluşturan partiler şu anda Meclis’te temsil ediliyor. Yeni anayasa konusunda bu partilerin kararlılığını devam ettirip ettirmeyeceği görüşmelerden sonra ortaya çıkacak.
Hazırlanan önerinin genel gerekçesinin ilk paragrafında Anayasa değişikliğinin amacı, “Türkiye’de yönetimde keyfiliğe yol açan, Anayasal hak ve hürriyetleri güvencesiz bırakan, hukuk devleti mekanizmalarının tamamını aşındıran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini yürürlükten kaldırmak ve Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçişi sağlamaktır” diye başlıyordu.
Yürütme yetkisinden temel hak ve hürriyetlere, düşünce ve kanaat hürriyetinden düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetine, basın hürriyetinden toplantı hak ve hürriyetine, TBMM görev ve yetkilerinden yasama dokunulmazlığına, KHK’lardan yargı yolunun açılmasına, sağlık, ekonomi, parti kurma ve kapatmaya varıncaya kadar “yürürlükteki metin” ile öneri” yan yana yazılarak titiz bir çalışma yapılmıştı.
***
NAFİLE
Şu anda görülen Erdoğan’ın 4. kez yeniden cumhurbaşkanı seçilme imkânı verecek bir değişiklik. Cumhurbaşkanı seçiminde uygulanan 50+1, Bahçeli’nin gündeme getirdiği AYM’nin yapısının değiştirilmesi gibi konularda gündeme gelecektir. Bunun da kabul edilmesi zor görünüyor. Önümüzdeki günler ne getirecek bekleyip görelim…
Yapılması gereken ise şu olmalıdır:
Demokratik, hürriyetçi ve sivil bir anayasa olmalı, “ucube sisteme uyum” için anayasa yapılmamalı. Bu aynı zamanda darbe anayasasına yeni bir yama daha yapılması anlamına gelir ki, bunun adı da yeni anayasa olmaz.