19. yüzyılda, Osmanlı için mimarî yapılar biraz daha değişim göstermektedir. Bu dönemde Fransız ampir üslûbu özellikleri taşıyan çeşme ve sebiller yapılmaya başlanır. Süslemelerde akantus yaprağı, vazo, çiçek, çelenk, madalyon, rozet, tuğra, ay-yıldız, perde, püskül ayrıca kılıç gibi silâh motifleri kullanılmıştır. Dekoratif barok-rokoko kemerlerin yerini, yuvarlak ve basık kemerler almıştır. Bu üslûp Sultan II. Mahmud’un saltanat yıllarında benimsenmiş ve adeta millî bir karakter kazanarak, mimarlık örneklerinde uygulanmıştır. Sultan Abdülmecid döneminde de ampir üslûpta yapılar inşa edilmiştir. Bu üslûpta yapılmış çeşmelerden biri de Pertevniyâl Valide Sultan Çeşmesidir. 

Çeşme, Osmanlı padişahı Abdülaziz’in annesi ve II. Mahmud’un hanımı olan Pertevniyâl Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır. Ayvansaray semtinde bulunan çeşme, eski olduğu yerden sökülüp, Haliç Köprü ayağının yanına alınmıştır. 1856 yılında yapılan çeşme, ampir üslûbun en güzel örneklerindendir. Cephesi mermer kaplı ve büyük haznelidir. Ayna taşı kabartma motifli ve iki tarafı oluklu sütunlarla şekillendirilmiştir. Sütunlar üzerinde iyonik başlıklar görülmektedir. Zarif bir vazo kaidesine geçirilmiş olan musluğunun üzerinde ve kemerinin altında, ayrı bir görünüş veren daire biçimindeki bombeli kabartmanın içine 1856 tarihli bir hadis-i şerif yazılmıştır. Çeşmenin üstünde, Eyüp Hafız Mehmed Emin tarafından talik hat ile yazılan kitabe de bulunmaktadır. Kitabe de:

“Bir su içüp Muhtar tahsin eyledim hayrâtını”

“Pertev nûmâ susuzlara nev çeşmeden âb-ı hayât” yazmaktadır. 1 

Kaynak:

1-  Buradaki bazı bilgiler http://www.suvakfi.org.tr/cesme/pertevniyal-valide-sultan-cesmesi-h-1273-m-1856/1573/ sitesinden alınmıştır.