Bu ana gıda maddelerinden birisi de yağlardır. Vücudumuzun yağ ihtiyacını karşılarken, bunların yapısını ve kaynaklarını da sorgulamamız, sağlıklı hayat nimetine vereceğimiz değerin vazgeçilmez şartı ve göstergesidir. Zamanımızın son elli yılını aşan bölümünde, insanlarımızın tamamına yakını, yağ ihtiyaçlarını, endüstriyel ürünler olan trans yağlardan karşılamaktadır. Bu trans yağların ne olduğunu bilmek, her insanın hakkıdır.

“Şu ana kadar yapılan margarin (trans yağ-doymuş yağ) teknolojisine gelince, normalde bitkisel sıvı yağa hidrojen gazı gönderilerek, bitkisel sıvı yağ bünyesindeki doymamış bağlar arasında kalan, eksik doymamış bağların hidrojen atomları sayesinde doyurulmakta ve HİDROJENİZASYON denilen işlemle margarin üretimi gerçekleşmektedir. Sağlığa zararlı olan trans yağ oluşumunun önüne geçmek için, içinde bulunduğumuz şu zaman diliminde, hidrojen gazı yerine başka bir madde, doymuş yağ yönünden zengin HURMA YAĞI (palm oil-palm yağı) kullanarak bu doyurma işlemi yapılmaktadır. Margarin, hayatımızda ancak içinde bulunduğumuz son 10-15 yılda, içinde sağlığa zararlı trans yağların olduğu gündeme gelebildi yani çok geç olarak bilinçlenebildik.” 1

Bu sentetik trans yağlar (margarinler), aynı zamanda sıvı yağların yüksek sıcaklıkta ısıtılması, yanması ve bu yağların tekrar tekrar, üst üste kullanılmasıyla da oluşur. Sanayi ürünü bu yağlar günümüzde, “hazır gıdalarla, margarinlerle, işlenmiş gıdalarla, kızartma yağlarıyla hazırlanan yiyeceklerle oldukça fazla tüketilmektedir. Maliyeti ucuz olduğu için lokanta, otel, kafe, pastane ve gıda firmaları tarafından kullanılmaktadır. Hazır kızartılmış tavuklar, patates kızartmaları, pizza, cips, kraker, bisküvi, çikolata, gofret vb. gıdalarda, lezzeti daha da arttırdığı ve uzun ömürlü olduğu için tercih edilir. Beslenmemizde bu ürünlere yer veriyorsak, bilmemiz gereken, vücudun ihtiyacından çok katı yağ aldığımız ve vücudumuzun bu yağdan gelen asidi tamponlama işlemi sırasında fazla yıprandığıdır. İlk bakışta masum görünen trans yağlar, aslında son derece tehlikelidir. Tabiatta var olmadığı için, vücudumuz bu sentetik yağları tanımaz, dolayısıyla vücudumuzun onları sindirmeye yönelik kodlaması da yoktur. Bu sebeple bunların sindirimi için gerekli enzimi üretemez. Mide, trans yağı kolay işleyemediği için sindirim zorlanır, diğer besinlerin sindirimi aksar. Bu besinler beklerken fermente olur ve vücuda bıraktıkları asit yükü artar. Trans yağı sindirmekte zorlanan mide, trans yağı parçalayabilmek için ekstra mide asidi üretir. Bu kuvvetli asit, hassas olan mide zarına zarar verir. Trans yağ, midede GASTRİT, ÜLSER vb. hastalıklara sebep olur. Trans yağ tüketenlerin, kalp krizi geçirme ihtimali, diğer yağları tüketenlerden 3 kat daha fazladır.” 2

Vücudumuzun yaradılış genetiğine ve kodlamasına uygun olmayan, endüstri ürünü doymuş yağlar grubundaki bu trans yağların yaptığı tahribatların sonucu, her geçen gün daha çok anlaşılmaktadır. Yağ benzeri olup, fıtrata uygun olmayan bu ürünler, “vücuda bıraktıkları fazla asit yükü dolayısıyla bağışıklık sistemini zayıflatır, insülin direncini bozar. Kötü kolesterol LDL’ yi yükseltip, iyi kolesterol HDL’yi düşürür. LDL parçacıklarının çapını küçültür ki, bu durum onların pıhtılaşma özelliklerini arttırdığı için KALP KRİZİ riskini fazlalaştırır. Vücutta iltihaplanmayı arttırır. Çok tüketildiğinde, kanımızda hormon benzeri bir madde olan İNTERLÖKİN-6 oranını yükseltir ve atardamarların sertleşmesinden, osteoporoza (kemik erimesi), Tip 2 şeker hastalığından, ALZHEİMER’a kadar birçok hastalığa sebep olabilir. Hamilelerde anne sütünü bozar, düşüğe sebep olur.” 3

Bilimsel araştırmalar sonucu ulaşılan gerçekler doğrultusunda yapılan uyarıların, dikkate alındığı da söylenemez. Artan hastalıkların sayısı konuşulup, hayret edilmekte ve yapılabilecek bir şeyin bulunmadığı sonucunda birleşilmektedir. İnsanların, trans yağlar konusundaki çaresizliğine karşı bilimsel görevlerini yerine getiren uzmanların, gayretli uyarıları da devam edegelmektedir. Bunların bir örneği de, Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Aile Hekimliği Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Seçil Günher Arıca’nın yaptığı açıklamadır. “Beslenmenin, insanın büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için, gerekli olan besin ögelerini yeterli miktarda alıp, vücudunda kullanması olduğunu ve bununla ilgili olarak 21. Yüzyılda dünyadaki ölümlerin % 71’inin sebebi, sağlıksız beslenme, sedanter hayat (hareketsiz hayat) ve tütün kullanımının sebep olduğu kronik hastalıklardır. Obezite, şeker hastalığı, koroner kalp hastalıkları ve bağırsak kanseri gibi hastalıklar, günümüzde çok daha genç yaşlarda başlamaktadır. Trans yağların fazla miktarda tüketimi de kalp ve beyin damarlarında tıkanıklığa sebep olan, kolesterol plâklarının oluşumuna, bağırsak ve meme kanserlerinin artışına sebep oluyor“ 4 diyerek, insanlara hastalanmamaları için gerekli bilgileri aktarmıştır.

Trans yağlar konusuna, öneminden dolayı gelecek yazımızda da devam edilecektir.             

SAĞLICAKLA KALIN.

Dipnotlar:

1) Dr. Uğur Göğüş, Kansere Karşı Gıda Rehberi, s. 245, Pelikan Yayıncılık 2008.

2) Miyase Bülbül, Alkali Yaşam- Alkali Mutfak, s. 87, Alfa Yayım 2013.

3) Age. s. 93. 4) 4 Eylül 2018 tarihli Yeni Asya.