Dijital bilgi çağında parmak izi ve göz retinamıza kadar kıymetli kişisel bilgilerimiz elde ettiklerini, bu bilgilerin son zamanlarda soğuk savaşların en önemli silahları konumuna geldiğini unutmayalım. Küçük maliyetlerle kurulan bu ağların, şimdilerde ise milyar dolarlarla değerleri ölçülüyor. WhatsApp, Instagram, X, (Twetter), Facebook, Linkedin, vb, ABD kaynaklı. Rusya kaynaklı olan Telegram ise bu günlerde popüler hâle geldi, çünkü yeni dünya dizaynırları istediği dataları alamadılar. X(Twitter) ve Telegram da yaşanan olaylara gözden geçirelim.

SpaceX in kurucusu Elon Musk’ın sahibi olduğu Twetter’ı yani X, İsrail- Hamas Savaşından gelen haberlerin paylaşımında, bir kısıtlama, haber akışında oynama ve karartmaya gitmeyeceğini vurgulamıştı. Sonrasında, ABD ve İsrail’in baskıları sonuç verdi, haber akışlarında kısıtlamalar getirilmiş olsa da "yeni dünya düzeni"nin savunucuları tarafından yeterli bulunmadı. X, büyük ''şirketlerin vermiş olduğu reklam gelirlerinden yoksun bırakılma'' tehdidi ile karşı karşıya bırakıldı. Musk'ın İsrail-Hamas Savaşı’nda İsrail yanlısı bir tavır takınması, Hamas’ı terörist ilan etmesi istendi. Musk Direnişini fazla sürdüremedi, haber akışında belli oranda kısıtlamalarla birlikte, en önemlisi elindeki bilgileri İsrail ve MOSSAD’a vermek zorunda kaldı, buda yeterli olmadı. Tel Aviv’e gitmek zorunda hissetti ve İsrail’i ziyaret etti. İçinde çok sayıda boş mermi bulunan beşik" Sözüm ona Hamas tarafından kundakta öldürülmüş bebekler gösterildi ve dünyaya servis edildi. Bu da yetmedi, Netenyahu‘nun Amerikan kongresindeki konuşmasında hazır bulunması istendi. Ayakta alkışlayanlardan biri olmuştu.

Kısacası verilerin-dataların elde edilmesi noktasındaki savaşı yeni dünya düzenini kurgulayanlar kazanmış ve Elon Musk’ı teslim almıştı. Sırada ise karın ağrıtan ve yüklü verileri olan Telegram’a gelmişti. WhatsApp’ın Rus versiyonu olarak sosyal medyada boy gösteren ve kurucusu. WhatsApp’ın kullanım dışı olduğu ülkelerde ki, Arap ülkeleri, Asya ülkeleri, İran ve Rusya olmak üzere ciddi şekilde Telegram’ı kullanıyorlardı. AB ve ABD de pek kullanılmıyordu. Üye sayısının milyarı geçtiği söyleniyordu. Telegramın bu hızlı yükselişi bir anda gözlerin üzerine çevrilmesine neden olmuştu.

2013 yılında Rus kökenli olan, Fransa ve BAE Vatandaşı olan Pavel Durov tarafından kurulan çoklu platform desteği sunan, güvenli anlık mesajlaşma servisi olarak sosyal içerik üreten sosyal medya sunucusu idi. İşlemci olarak mobil alanda Android, iOS, Windows, masaüstü bilgisayarlarda ise Windows, OS X, Linux la birlikte kullanılıyordu. Dolayısı ile ABD’nin kurguladığı kalede âdeta bir gedik oluşturuyordu. O yüzden bu gediğin hakkından gelinmesi gerekli görüldü ve düğmeye basılmıştı.

Pavel’in Fransız vatandaşı olması hasebi ile, Başkan Emanuel Macron tarafından ülkesine davet edildi, Fransa topraklarına ayak basar basmaz Fransa polisi tarafından göz altına alındı. Yapılan suçlamalarda ise; Telegram'ın yasaların gerektirdiği durumlarda soruşturmacılarla bilgi veya belge paylaşmayı reddettiği iddiaları yer alıyordu. MOSSAD’a göre “Telegram, büyük ölçüde sahip olduğu özellikler dolayısıyla pek çok ülkenin ulusal güvenliğini ilgilendiren kritik bilgilerin deposu hâline gelmişti.” Fransız makamların mercek altına aldığı özellikler arasında kullanıcıların 200 bin üyeyi bulan gruplar oluşturabilmesi, sınırlama olmaksızın bağlantı ve büyük dosyalar paylaşabilmesi ve Telegram’ın bunlara asgari denetim uygulaması yer alıyordu.

Telegram’ın kendine mahsus bu özellikleri, İslam Devleti gibi terörist grupların, uyuşturucu ve insan kaçakçılarının uygulamayı yoğun olarak kullanmasına neden olmuştu şeklinde MOSSAD açıklama yapıyordu. Uygulamada depolanan ve iletilen bilgiler, belli gruplar ve kullanıcılara dair istihbarat peşinde olan ülkeler için paha biçilmez niteliğe dönüşmüştü. ABD ve İsrail bundan hayli canları sıkılıyordu.

Pavel Durov, Telegramın yasadışı faaliyetler için kullanıldığı iddiaları üzerine dört gün süren sorgulamanın ardından serbest bırakılmıştı. Durov'un Fransa'da tutuklanması Rusya'da öfkeye neden olurken, bazı hükümet yetkilileri bunu siyasî amaçlı ve Batı'nın ifade özgürlüğü konusundaki çifte standardının gereği olarak gösteriyorlardı.

Telegramın elindeki bilgileri Uluslararası Dizaynırlara vermemesi göz altına alınmasının asıl sebebi idi. Fransa’da tutuklanması ve 5 milyon $ karşılığında serbest bırakılması, Fransa’dan ayrılmasına yasak getirilmesi, oyunun birer parçasıydı.

Pavel'in durumu henüz daha netlik kazanmamış iken devreye BAE girerek, 30 adet F 35 almayı durdurduğunu açıklamıştı. Pavel’in şartlı salıverilmesi bunun ardına gelişti.

AB, ABD NATO, BM gibi yapılar bir tarafta, Rusya, BRICS, ŞANGAY Beşlisi gibi kuruluşlar bir tarafa toplanıyorlardı. Bloklar ayrışmaya doğru gidiyor, eskinin soğuk savaşı sosyal medya savaşlarına dönüşüyordu.

Türkiye ilk kez İnternet'le, 12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ'den Ankara-Washington arasında kiralık hat kurularak yurtdışıyla sağlanan bağlantı sayesinde tanışmıştı. O zamanlar bu yeni teknolojinin ne kadar etkin ve vazgeçilmez bir hâle dönüşebileceği kimsenin aklına gelmemişti. İnternet alt yapısının etkisi ile dijital çağın en önemli veri kaynakları sosyal sunucular oldu. Data-Veri-Bilgi yaşadığımız çağın en kıymetli değerleri. Bu verilerle küresel yapıcılar bu

bilgilere dayanarak insanlar üzerindeki deneylerini rahatlıkla servis edebiliyorlar. Algı oluşturarak bir toplumu direk etki altına kolayca alabiliyorlar.

Elon Musk itaat etti, Pavel’in ise suçu itaat etmemek yani Telegram’ın bilgilerini vermemek oldu.

Dr. Aytekin COŞKUN [email protected]