Cehennem ikidir. Birisi küçük Cehennem diğeri büyük Cehennemdir. Küçük Cehennem büyük Cehennemin çekirdeğidir. Küçük Cehennem ise büyük Cehenneme inkılap edecektir.

Küçük Cehennem yerin altında yani merkezindedir. Bu yüzden Cehennem ateşinin dünya ateşinden iki yüz derece fazla harareti vardır. 

Bediüzzaman Hazretleri büyük Cehennemin yerini tarif ederken rivayetlere istinad ederek dünyanın yıllık hareketinin ileride haşir meydanı olacak alanın etrafında bir daire çizdiğini söyler. Cehennemin ise dünyanın ve güneş sisteminin belki güneş sisteminin bağlı olduğu daha büyük başka bir sistemin çizdiği dairenin altında olduğu izah edilir. (2)

Kâinat sürekli genişleyerek, içindeki sistemler belli bir noktaya giderek büyük ve anlaşılması zor bir daire çiziyor. Bilim insanları Büyük Patlama’dan beri kâinatın genişlediğinden bahseder. Hızla akıp giden evrenin sadece %5’i belki daha azını dünyada görebildiğimiz dokunabildiğimiz aşina olduğumuz madde türü olarak karşımıza çıkar. 

Bediüzzaman, cehenennemin yerini tarif ettikten sonra “görünmemeleri nursuz ateş olduğundandır” der. Ateş unsuru, kâinatın bütün kısımlarını istila etmiş pek büyük bir unsurdur. Âdeta bir damar gibi kâinatın yaratılışından başlayarak her tarafa dal budak salan ağaç misali elbette sonunda da Cehennem gibi bir meyvesi olacaktır.(3)

Nar yakar, nur ise yakmaz. Nurda mutlak olarak karanlığa karşılık olan yumuşak bir yayılma, sükun ve huzuru andıran bir safa ve letafet söz konusudur. Bediüzzaman’ın “Nurdan zarar gelmez; gelirse huffaşa gelir”(4) ifadeleri Cehennemin neden nursuz olduğunun cevabıdır. Zira ne kadar nur sahibi olursa insan o kadar uzaklaşacaktır Cehennemden. Nitekim ne kadar ışığı sevmeyen yarasa tabiatlı olursa da o kadar karanlığı ve zulmü sevecektir. Bediüzzaman’ın tabiri ile “Narın nura inkılâp etmesi emelinde isen, evkat-ı hamsede rüku ve sücud kancasıyla gururun hortumunu bük, sık, başını kır, imanı doldur.” Yani ubudiyetle tevazu hâlini takınıp, gururu teslimiyet ile kırarak Nur’a ulaşmak gerek. Nur’a vasıl olanı ise nar yakmaz. 

Bu hususta Hz. İbrahim (as) Allah’ın emrine boyun eğme ve iman uğruna fedakârlık yapma konusunda, insanlık tarihindeki en büyük örnekleri vermiştir. 

Ateşle olan imtihanında ise sırf “Allah’dan başkasını tanımam ve O’ndan gayrına tapmam” dediği için Nemrut ve adamları tarafından ateşe atılmaya tahammül etmiştir. Bu imanının karşısında elbette Rabbi onu yalnız bırakmamıştır. Enbiya Suresi 69. Ayette buyurulduğu üzere, ateşe “Ey ateş! İbrahim’e serin ve selamet ol!” diye emrederek ateşin Hazreti İbrahim’i yakmamasını sağlamıştır.

Yazın kavurucu sıcaklarında ağaçların yeşil yaprakları dahi saatlerce güneşin hararetine maruz kalmasına rağmen “Ey ateş serin ve selametli ol!” ayetini okuyarak muhafaza olunuyorlar.

Bizler de İbrahimvari ruhumuza imanı giydirelim ki Cehennem ateşine zırh olsun. “Ey ateş! serin ve selametli ol!” sırrınca maddi ve manevi ateşin şerrinden muhafaza olunabilmek duası ile…                                                     

Kaynaklar

1- Hadis-i Şerif; Keşfü’l-Hafa, 29; Buhari,1: 142, 162.

2- Mektubat, Birinci Mektub, s. 20.

3- İşârâtu’l-İcaz, Bakara Suresi 23-24. Ayetlerin tefsiri

4- Sözler, 1. Söz