Bediüzzaman’ın “Eski Said, Yeni Said ve 3. Said devreleri” bazılarınca bir çelişki gibi yorumlanır. Halbuki, bu üç devre bir merhale tekamüldür. Gençliğinden hayatının sonuna kadar kırılmayan, dosdoğru istikamet çizgisidir.
Sözlükte istikamet, “doğru, düzgün, dengeli, sabit ve kararlı olma, doğruluk, dürüstlük, adalet, itidal, itaat, sadakat ve dürüstçe yaşama” mânalarında kullanılmaktadır. İstikamet kelimesiyle ilgili olarak genellikle “dinî ve ahlâkî hükümlere uygun bir hayat sürme, her türlü aşırılıktan sakınma, Allah’a itaat edip Hz. Muhammed’in sünnetine uyma” şeklinde özetlenebilecek açıklamalar yapılmıştır.”1
Kur’ân’da “istikamet fiiller, sırât, kıstâs/ölçü, hüdâ/doğru gidiş, tarîk (yol) olmak üzere yirmi altı âyette istikamet; müstakīm “doğruluk, aşırılıklardan uzaklık, sebat ve kararlılık” anlamlarında” meâlen şöyle geçer: “Ey inananlar, Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin”2 “Doğrularla beraber olun”3 “Emrolunduğun gibi dosdoğru hareket et.”4 “Bizi dosdoğru olan yola ilet.”5 “İşte Benim doğru yolum bu, ona uyun! Başka yollara uymayın ki, sizi O’nun yolundan ayırmasın. Azabından korkarsınız diye size böyle tavsiye etti”6
Resûl-i Ekrem (asm), bir Sahâbenin, başkasına ihtiyaç kalmayacak değerde bir öğütte bulunmasını istemesi üzerine, “Allah’a iman ettim de, sonra da dosdoğru ol!’ demiştir.”7 “Hûd Sûresi, özellikle ‘dosdoğru ol’ emrinin kendisini ihtiyarlattığını, saçlarını ağarttığını belirtmiştir.”8
Evet, Peygamberimiz (asm), en büyük özelliklerinden birisi de istikamettir. Yetim bir genç iken, zaferlere kavuşunca, devlet reisi olunca, pek çok mal-mülk, güç kuvvete ulaştığında azami ihlâs, tevazu, sadakat, metanet ve fakr u hâlini devam ettirmiş bir istikamet peygamberidir. Şu halde istikamet, Kur’ân, Sünnet-i Seniyye ve akıl dairesinde dosdoğru yaşamaktır.
İstikamet dersini Kur’ân ve Resulullah’tan (asm) alan Bediüzzaman (ra) da hayatı tam bir ihlâs, tam bir sadakat ve tam bir istikamet destanıdır. Hiçbir maddi-mânevi, siyasi güç, makam, hiçbir yüklü maddi teklif onu istikametten ayıramamış! Allah’tan başka hiç kimseden korkmamış, boyun eğmemiş. Hayatı pahasına hakikatleri dosdoğru söylemiş, yaşamış bir istikamet timsalidir.
“Üç Said”, tıpkı tıp talebesinin doktor, ihtisas, muayene, ameliyat ve tedavi dönemleri gibidir.
Dipnotlar:
1-https://islamansiklopedisi.org.tr/istikamet; 2-Ahzâb Sûresi, 70.; 3-Tevbe Suresi, 119.; 4-Hûd Suresi, 112; 5-Fâtiha Suresi, 6.; 6-En’âm Suresi, 153.; 7-Müslim, Îmân, 62.; 8-Tirmizî, Tefsiru Sûre, 6.