Medeniyet, bir toplumun tüm unsurlarının, yani maddî-manevî değerlerinin, varlıklarının, düşünce, bilim, sanat ve teknolojik üretiminin bütünüdür.
Bir diğer ifadeyle, anlayış, tutum, bilgi, teknoloji, sosyal faaliyetler ile müesseselerin hayat tarzıdır. İslâm medeniyetinin iki ana kaynağı var: Kur’ân-ı Kerîm ile Hadis (Sünnet-i Seniyyedir).
İman medeniyeti olan İslâm medeniyetinin ana unsurları: İman esasları, İslâm şartları, ibadet, ahlâk (ruh ve duygular eğitimi) ukubat (ahirete ait, cezaî müeyyideler), içtimaî, siyasî ölçü ve stratejilerdir. Bediüzzaman, her bir unsuru yüzlerce alt başlıklarıyla aklen, mantıken, ilmen izah ve ispat etmiştir. İslâm medeniyetininin ihya ve inşa projesinin plan ve programını ortaya koymuştur.
Risale-i Nur, tefsir, hadis, kelâm, fıkıh ve sâir İslâm ilimlerin literatüründeki tüm ana kelime ve mefhumları kullanarak hakikatleri ispat ve izah etmiştir.
Risale-i Nur, muhteşem bir “marifetü’n-nefs/nefis terbiyesi” ve eğitim projesidir. Muhabbet, merhamet gibi müsbet duygularımızı nasıl kullanacağımızı; düşmanlık, nefret, inat gibi olumsuz/negatif bütün duygularımızı kime, nasıl, nereye hangi ölçülerde yönlendireceğimizi en ince teferruatına kadar izah ve ispat etmiştir.
Tüm sorularımızın cevaplarını akıl, kalb ve vicdanlarımızı mutmain edecek tarzda ispat etmiş; bütün şüphe ve vesveseleri izale etmiştir.
Risale-i Nur, İslâm medeniyeti önündeki engelleri kaldırmış; materyalizm, kapitalizm, ateizm, komünizm, sosyalizm, Darwinizm, Freudizm, Augusteizim, deizm, feminizm gibi bütün seküler felsefelerin iddialarını çürütmüş, yerle bir etmiş; herşeyin hakikî mahiyetini ortaya koymuştur.
İslâm medeniyetinde asıl olan insandır. Başta kendimize ve çocuk, genç, meslek erbabı insana nasıl yaklaşıp tebliğ edeceğimizin formüllerini, hangi ölçü ve kriterlere göre yaklaşacağımızın esaslarını göstermiştir. Toplumun çocuk, genç, hanım, ihtiyar, hasta, mütedeyyin, inanan-inanmayan, yönetici-yönetilen tüm katmanlarına nasıl yaklaşacağımızın esasları da belirtmiştir. Bu hakikatlerden ortaya çıkan netice şudur:
Risale-i Nur, İslâm medeniyetinin yeniden ihya ve inşa projesidir.