Bu metot, özellikle iki şıkkı bulunan meselelerin ispatında kullanılır. Yanlış yol seçildiğinde yanlış sonuca gidildiğini göstermek suretiyle, geriye kalan tek yolun doğru sonuca ulaştıracağını kabul etmemiz gerektiği varsayımına dayanır. Niye böyle yapılır, çünkü karşıt örneği göstermek bazen çok daha kısa sürebilir, araştırma maliyetini azaltabilir. Bazı sayıların rasyonel/irrasyonel olduğu, bir sayının asal olup olmadığı gibi durumların ispatında bu metot çok işe yarar.

Günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, bir okulda Ali isimli hiçbir öğrencinin olmadığı iddiasını ele alalım. Doğrudan ispat için bütün sınıf listelerindeki bütün isimleri tek tek gözden geçirip aralarında Ali isimli bir kayıt olmadığını göstermek gerekir. Olmayana ergi yöntemini kullanarak ispat ise çok kolaydır; bayrak töreni için bahçede toplanmış okulun bütün öğrencilerine doğru “Ali!” diye sesleniriz ve kimse cevap vermezse okulda Ali olmadığını kabul ederiz, Ali diye biri olsaydı muhakkak cevap verirdi deriz.

İşsizlik, büyüme ve enflasyon gibi ekonomik hesaplamalarıyla, matematiğin, özellikle “cebir” kısmında bir hayli gelişmiş olduğunu gösteren hükümetimiz de “olmayana vergi” yöntemiyle yeni vergiler ve para toplama yolları ihdas ediyor.

Misal verelim: Türkiye’de 2022 yılında yoksulların nüfusa oranı, yapılan düzeltmeyle daha da azaldı. Nasıl azaldı derseniz, oturduğu ev için   kira geliri ödemeyenler aynı semtteki benzer evlere ödeyecekleri kadar gelir elde etmiş kabul edildi! Bir sonraki adım, evde oturan kişi sayısı ile bu geliri çarpmak olabilir. Neticede her bir fert ayrı ayrı kira vermekten kurtulmak suretiyle bir gelir elde etmiş oldu mu, bu bakış açısıyla... Hadi bakalım, gelsin gelir vergileri!

Bir başka örnek de limiti 100 bin lira ve üzeri kredi kartı sahiplerine yansıtılması düşünülen 750 TL’lik ödeme. O limit kullanılsın veya kullanılmasın önemli değil, bu bedel ödenecek dendi. Olmayan kullanıma vergi! Limitini kullanarak para harcayanlar, zaten TRT bandrol ücretiydi, katkı parasıydı, KDV’siydi, ÖTV’siydi, özel işlem vergisiydi derken, devlete bolca ödeme yapıyor, ek olarak yeni bir katkı payı daha verecek anlaşılan. Yoğun tepkiler üzerine şimdilik konu ertelendi ama heybede duruyor. Bu düzenleme olmasa bile başka suretlerde o para milletin cebinden çıkacak gibi.

Cebrî yeteneklerini kullanan iktidar şöyle düşünüyor olabilir: Vatandaşlarımıza “Orada, bir KÖİ projesi var uzakta. O KÖİ bizim KÖİ’mizdir. Geçmesek de, görmesek de... KÖİ’nin garanti ödemeleri bizim borcumuzdur” şarkısını öğrettik. Geçmediği köprünün, gitmediği yolun, uçmadığı havalimanın, uğramadığı hastanenin garanti ödemelerini, vergilerimizden topladığımız paralarla ödüyoruz. Alınmayan hizmete vergi vermeye itiraz yoksa olmayan gelire de vergi paşa paşa verilecektir. Alın size, olmayana ergi yöntemiyle olmayana vergi!

Sayın bakan Şimşek’e akıl öğretmek haddimize değil. Malûm, kalp rahatsızlıkları ve tansiyon, genelde varlıklı insanlarda görülmesi, fakir insanlarda ise bel fıtığı ya da karbonhidrat yoğunluklu beslenme sonucu şeker hastalığı olma ihtimali yüksektir. Parası çok olan adamın derdi de çok olur derler. İşletmesi zarar edebilir, yatırımlarını iyi değerlendiremeyebilir. Dolar yükselir, borsa düşer, enflasyon şişer, derken adamın tansiyonu yükselir. Hele bizim gibi bir ülkede hangi gün hangi vergi geleceği, belli değilse, saatlik olarak tansiyon yükselebilir ve düşebilir. İşte bu noktada, tansiyonu 18’in üzerine çıkan kişilerden ek vergi alınabilir. Doktorlarla konuşup tansiyon limitini şimdiden 15’te sabitlemek lazım, bakarsınız bu yazıyı dikkate alıp tansiyon vergisi almaya kalkanlar çıkar, belli mi olur...