Adağı Yerine Getirmek

Adaklarımızda, adak konusu yaptığımız ibadetlere sadık kalmalıyız. Cenab-ı Hak, “Adaklarını yerine getirsinler”1 buyurmuştur. Konuyla ilgili çok sayıda ayet vardır. Hepsi de adaklarımızı adadığımız şekilde yerine getirmemizi emreder. 

Çünkü söz konusu ibadeti kendimize vacip kılmış oluyoruz. Kurban adamışsak kurbanı, sadaka adamışsak sadakayı, namaz adamışsak namazı, oruç adamışsak orucu kendimize vacip kılmışız demektir. Yani aslında kendimize vacip olmayan bir ibadeti kendi irade ve ihtiyarımızla, hiçbir baskı altında olmadan vacip kılmışız. Dolayısıyla yukarıdaki ayetin kapsamına girmiş oluyoruz.  

Sadaka verdiğimizde sadaka sevabı alırız. Ancak adağımız sadaka vermek olmadığından adağımızı yerine getirmiş olmayız. Eğer baştan sadaka vermeyi adamış olsaydık, o zaman adak niyeti ile sadaka verebilirdik. Başta kurban adayıp sonradan sadaka vermeye çeviren birisi sadaka verince sevap kazanır; ancak adağını yerine getirmiş olmaz. Maddi durumu adadığı şeye elvermezse, adağını durumu düzelince yapar.2

Adakta Sıhhat Şartları

Adağın sahih olması için şu şartlar da gereklidir:

1- Adanan şey mevcut olan ve yer ve zaman bakımından yapılması imkân dahilinde olan bir şey olmalıdır. Mesela “dün veya daha önceki bir günde oruç tutacağım” demekle adak gerçekleşmez. Ancak “yarın veya daha sonra bir gün oruç tutacağım” derse adak adamış olur. Artık oruç tutması kendisine vacip olmuştur.  

2- Adak konusu haram bir şey olmamalıdır. Mesela kumar oynamak, içki içmek, domuz kesmek adanamaz. Böyle bir şey adanmışsa yerine getirilmez.3 Getirilirse haram işlenmiş olur. 

3- Adağın cinsinden farz veya vacip bir ibadet bulunmalıdır. Mesela oruç tutmak, namaz kılmak, zekât vermek, hac etmek ve kurban kesmek adanabilir. Çünkü oruç, namaz, zekât ve hac farz ibadetlerdir. Kurban ise vaciptir. Zekât cinsinden olması nedeniyle sadaka vermek de adanabilir. Ancak hasta ziyaretine gitmek, küsmüş isen barışmak veya seyahat etmek adanamaz.

4- Adak kendi malından verecek biçimde olmalı. Başkasının malından adak verilmez. Kendi mali gücünü aşan bir meblağda da olmamalı. Mesela başkasına ait bir koyunu kesmeyi adayamaz. Ancak durumu yerinde iken bir dana kesmeyi adamış olan birisi, sonra birden ve ummadığı biçimde maddi durumu kötüleşirse bir koyun kesebilir. Çünkü her ikisi de kurban cinsindendir.

Niyeti Allah Rızası Olmalıdır

Adakta sınır da olmaz. Mesela falanca yerde vermeyi adayan birisi orada değil de evinde verebilir. Süleymaniye camiinde namaz kılmayı adayan birisi, Ayasofya Camiinde namaz kılarak da adağını yerine getirebilir. Fakir olan Ahmet’e sadaka vermeyi adayan birisi, aynı niyetle Mehmet’e sadaka verse adağı gerçekleşmiş olur. 

Adakta tek niyet Allah’ın rızasını kazanmak olmalıdır. Bir işin olması şartına bağlı adak adayan birisi de Allah’ın rızasını dışında bir gayeye sahip olmamalıdır. 

Dipnotlar:

1- Hac Sûresi, 29; Bakınız: Maide Suresi: 1; İsra Suresi: 34; Nahl Suresi: 91; İnsan Suresi: 7

2- Kâsânî, Bedâi‘, V, 93

3- Buhârî, Eymân, 28, 31; Müslim, Nezir, 8