MuhakeMat | 269 |
Ş
aHıs
B
ilgileri
Meraga, Doğunun en büyük rasathanesi olarak ün yaptı. Rasathane temel ve yardımcı olmak üze-
re iki guruba ayrılan on üç binadan oluşmaktaydı. İlk bina gurubuna gözlemlerde kullanılan aletler
yerleştirildi. İkinci guruptakiler ise medrese, kütüphane ve dükkânlardan oluşmaktaydı. Rasathane tam
olarak 1271 yılından itibaren faaliyete girmiştir.
Rasathanenin kurulmasından sonra önemli faaliyetlerde bulunan Tusî, tanınmış İslâm âlimlerini bu-
rada topladı. Rasathanenin yanına kurduğu kütüphaneye çok sayıda kitap getirtti. Özellikle Bağdat ve
Şam olmak üzere değişik yerlerden getirtilip toplanılan kitaplar bu kütüphanede bir araya getirtildi.
Toplanan kitapların sayısının dört yüz bini bulduğu nakledilmektedir.
Tusî’nin yaptığı ilmi faaliyetlerden önemli bir tanesi, trigonometriyi ayrı bir ilim dalı haline getirme-
sidir. O zamana kadar bu ilim dalı astronominin bir dalı olarak görülmekteydi. Ayrıca, bu ilim dalıyla
ilgili eser de yazdı. Trigonometride önemli bir otorite haline geldi ve kendisinden sonra gelen bilim
adamları, ileri sürmüş bulunduğu tezlerin üzerine herhangi bir ilâve yapamadılar.
Nasırüddin Tusî’nin, İlhanlı devletinin kurucu ve hükümdarı olan Hülâgu’nun yanında etkili konumu
bu hükümdarın ölümünden sonra da devam etmiştir. Tusî, 1274 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir.
– R –
RÜSteM-İ SİStaNî:
Zaloğlu Rüstem diye de bilinen, savaşlarda gösterdiği cesaret, güçlülük ve yi-
ğitlik özellikleriyle efsaneleştirilen bir kahramandır. Tarihî vak’a olarak, gerçekten böyle bir şahsın
yaşayıp yaşamadığı bilinmemektedir. İran edebiyatındaki mübalâğa unsurunun ortaya çıkardığı ve bir
topluluğun kahramanlıklarının tek bir şahısta gösterildiği bir olgu olarak kabul edilmektedir.
– S –
Sa’d-I taFtaZaNî:
(1322-1395) Belâgat, mantık, matematik, kelâm, fıkıh ve diğer ilimlerde ta-
nınmış bir âlim olup Şark ve İslâm dünyası medreselerinde okunan birçok kitabın müellefidir. Hicrî
722’de (1332) Horasan’da büyük bir kasaba olan Taftazan’da doğdu. Hicrî 797 (1395) yılında vefat etti.
Taftazanî hem Şafii, hem de Hanefi fıkhı hakkında eserler vermiştir. Eserleri: Şerhü’l-Tasrifü’l-İzzi. (Sa’di-
ya) 2. İrşad; Mutavval; Muhtasarü’l-Maani; Şerhü’l Kısım el-Salis mine’l-Miftah; Şerhü’l-Şemsiya; Makasid;
Tahzibü’l-Mantık ve’l-Kelam; Şerhü’l-Akaid el-Nasafiya; Talvih ila Keşf hakaikü’l-Tankih; Miftah.
Sadİ-İ ŞİRaZİ (1213-1292):
Ebu Abdullah Meşerrefüddin. İranlı mutasavvıf ve mütefekkir şair-
dir. Bağdat’ta Nizamiye Medresesinde okudu. Devrin ünlü İslâm filozofu Sühreverdi ile tanıştı. Eserleri
manzum ve mensur olmak üzere ikiye ayrılır. Bostan ve Gülistan adlarını taşıyan eserlerde manzum
ve mensur bölümleri iç içedir. Sadi, İran edebiyatında Arifname denen ve daha çok felsefe-tasavvuf
konularını işleyen şiir türünün kurucusudur. Manzum ve mensur eserlerinde, ahlâk, erdem, iyilik, cö-
mertlik, eğitim, bilginin yararlılığı, alçak, gönüllülük, insan sevgisi gibi konuları işler.
Sekkakî (1160-1299):
Tanınmış bir dil ve belâgat âlimi olup 555’te (1160) Harizm’de doğdu. Sek-
kakî lâkabını son derece güzel hakkaklık yapmasından dolayı almıştır. Sekkakî, Hanefi fakihleri arasında
yer alır ve bu sahada iki hocası Hayati ve Harisî vardır. Sekkakî 626 (1299) yılında öldü. Sekkakî’nin en
önemli eseri, Miftahü’l-Ulum’dur.
SeYYİd ŞeRİF (CÜRCaNİ):
Arab dili, kelâm ve fıkıh âlimidir. Adı Ebül-Hasan Ali bin Muhammed bin
Ali es Seyyid eş-Şerif el-Curcani’dir. 1340 yılında Cürcan yakınlarında bulunan Takü’de doğmuştur. İlk
tahsilini memleketinde yaptıktan sonra önce Herat, sonra da Mısır’a gidip on yıl kalarak aklî ilimleri
Mübarek Şah’dan, naklî ilimleri de Ekmeleddin el-Babeti’den okudu. Tahsilini tamamladıktan sonra ülke-
sine döndü. Şiraz’da Darüşşifa Medresesi müderrisliğine getirildi. On yıl kaldığı bu medresede öğretim
faaliyetleri yanında telif çalışmalarını da yürüttü. Timur’un Şiraz’ı alması üzerine Semerkant’a götürüldü
ve orada on sekiz yıl başmüderrislik yaptı. İlmî münazaralarda gösterdiği başarısıyla tasavvufa
