Ş
aHıs
B
ilgileri
| 270 | MuhakeMat
karşı ilgi duyarak Nakşibendi tarikatına girdi. Timur’un ölümünden sonra Şiraz’a geri dönerek ilmî fa-
aliyetlerine devam etti. 1413 yılında Şiraz’da vefat etti. Cürcanî yaşadığı döneme kendi damgasını vuran
ve sonraki yüzyıllarda etkisini devam ettiren çok yönlü âlimlerden biridir. Çok geniş bir sahada telif,
şerh ve haşiye türünde eserler vermiştir. Arab dili, feraiz ve kelâmla ilgili eserleri medreselerde yüzyıl-
lar içinde el kitabı haline gelmiştir. Kelâm tasavvuf, felsefe, Arab dili, mantık, astronomi, aritmetik, sarf
, nahiv, belâgat, tefsir, hadis, fıkıh gibi değişik ilimlere dair 100 civarında eser yazmıştır. Bunların belli
başıları şunlardır:Şerhu’l-Mevakıf, Risale fi’l Mantık, et-Tarifat, Şevkiyye ala Şerhi Muhtasari’l-Münteha,
Şevkiyye, el-Haşiye ale’l Keşşaf, Tercümanü’l Kur’ân.
– V –
VehB (VehB İBN MÜNeBBİh 645-741):
Tabiînden ve aynı zamanda Emevî devletinin hüküm
sürdüğü yıllarda yaşamış ünlü hadis âlimlerindendir. İran asıllı olup, sonradan Yemen’e yerleşen bir ai-
leye mensuptur. Ünlü simalardan olan Hammam bin Münebbih’in kardeşidir. Kitap ehlinin rivayetlerini
bilen ve mukaddes metinleri okumuş, bu alanda önemli bir birikime sahip birisi olarak şöhret bulmuş-
tur. Risale-i Nur’da da bu bilgi ve birikimi vesilesiyle ismi zikredilmiş, bu tür insanların Peygamber
Efendimizin (
ASM
) vasıflarını daha önceden öğrenmiş bulunduklarından ötürü kolay bir şekilde Müslü-
man oldukları ve mensup bulundukları toplulukları kabule iknaya çalıştıkları izah edilmiştir. Künyesi,
Ebu Abdullah Vehb ibn Münebbih şeklindedir.
Vehb ibn Münebbih, 645 yılında Sana’ya iki günlük mesafede bulunan Zamar şehrinde doğdu. İlk
yılları ve gördüğü eğitim hakkında fazla bilgi yoktur. İslâmiyet’i seçmeden önce Yahudi olduğu bazı
kaynaklarda belirtildiği gibi, Müslüman olarak doğduğunu ileri sürenler de vardır.
Tabiîn zamanına yetişmiş meşhur hadis âlimlerinden olan Vehb bin Münebbih, doğru sözlü bir şah-
siyet olarak tanındı. Çok sayıda kitap okuyarak geçmiş ümmet ve peygamberler, hükümdarlar hakkında
bilgi sahibi oldu. Aralarında, Ebu Hureyre gibi ünlü isimlerin de bulunduğu çok sayıdaki âlimin bilgisin-
den istifade ederek, hadis nakletti. Abdullah ve Abdurrahman adındaki oğulları, yeğenlerinden
Abdüssamed ve Akil, bunların dışında ayrıca, Sammak bin Fadl, İsrail Ebu Musa, kendisinden hadis nak-
leden önemli isimleri oluşturmaktadır.
Aldığı eğitim sonrasında meşhur hadis âlimleri arasında yer aldı. Mütedeyyin bir yaşantısı olup kırk
sene boyunca hiçbir canlıya kötü söz söylemedi. Bu süre zarfında pek az uyudu. Dünya yaşantısı ile il-
gili bir çok şeyden uzak durdu. Zamanı kesin olarak bilinmemekle birlikte, ömrünün sonlarına doğru
olduğu tahmin edilen bir zamanda, bir ara hapsedildi ve bunu büyük bir tevekkülle karşılayarak, “Al-
lah karşımıza hapsi çıkardı; biz de Ona karşı olan ibadetimizi ziyade ettik” ifadelerini dile getirdi.
Vehb bin Münebbih, resmî görev almaktan imtina etmekle beraber, Emevîlerin büyük halifesi Ömer
ibn Abdülaziz zamanında Sana Kadılığında bulundu. Bu görevini sürdürdüğü sırada, halkın şikâyeti üze-
rine bir vergi memurunu kan çıkıncaya kadar dövdürdü. Ağız kavgası ve çekişme halinde olan insanları
ikaz ederken, cemiyet hayatından da uzaklaşmamayı tavsiye etti. İnsanlar arasındaki ilişkilerde ihti-
yatlı davranmayı tavsiye ederek, “Dinlerken sağır, görürken âma ve konuşurken dilsiz olma”
tavsiyesinde bulundu.
Doksan yılı aşkın bereketli bir ömür geçiren Vehh bin Münebbih’in son demlerinde hapsedildiği tah-
min edilmektedir. Kendisine Yemen Valisi Yusuf bin Ömer el-Sakafî tarafından verilen dayak cezasından
sonra, 741 yılında Sana’da vefat ettiği rivayet edilmiştir.
