“Ekonomik dönüşüm ve yeni paradigmalar toplantısı”nda Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin kendilerinden menkul orijinal “yeni ekonomi modeli” tanımları son günlerin siyasi mizah konusu.
Bakan’ın “Neo klasik ekonomi düşüncesinden, epistemolojik bir kopuşu temsil eden, heteredoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan; davranışsal ekonomi ve nöro ekonomiyle daha fazla önem kazanmaktadır” cümleleri tartışmayı başlattı.
Muhalefet sözcüleri, Bakan’ı zorlanarak okuduğu metni kağıda bakmadan okumaya çağırdılar.
Keza AKP MKYK üyesi Şamil Tayyar attığı tweette, Bakan’ın konuşmalarını yazan danışmanlara dair “mantıksız dürtünün yol açtığı içgüdüsel savunma psikoanalitik incelemeye tabi tutulmalı” dedi.
İyi Parti Genel Başkanı Akşener, Meclis grubunda Bakan’ın ifadelerini okuyup, “Işıltılı gözler hiç geri kalır mı? Kılıf aramaya doyamadıkları sözde ekonomi modelini tarif etmek için âdeta yeni öğrendiği kelimeleri aynı cümlede kullanmaya çalışan çocuklar gibi. Siyasi tarihimize geçecek bu ibretlik cümleyle aslında diyor ki ‘bilgiden ve bilimden koptuk, dünyadaki tüm ekonomik modelleri de reddediyoruz. Bizi artık ekonomistler nörologlar...’ Buraya bir psikiyatrist lazım” teklifinde bulundu.
Ve Bakan’ın son olarak “Nöroiktisatla dalga geçmişler, o zaman nörologlara gitsinler!” tepkisi tartışmayı yeniden alevlendirdi. Bu yüzden şimdi “kimin nöroloğa gitmesi gerektiği” sorusu soruluyor.
GARABET
“Enflasyonu hızla düşürme kabiliyeti!”
Hatırlanacağı üzere Hazine ve Maliye Bakanı, daha Mart ayında “Dolar kurunun için “20, 25 lira olacağını” yayıyorlar; TL zaten en zayıf durumda, daha gideceği yer yok, herkes rahat olsun” demişti.
Oysa o günden bugüne dolar yeniden 18.5 liradan 19-20 liraya koşarken, TL sadece son üç ayda 4 lira değer kaybıyla daha da dibe vurmuş.
Bu yüzden “doların 10 lira olacağını” öngören akademisyen ve gazetecilere soruşturma açılıp yargılandıkları gibi “dolar 20 lira olmaz” vaadinin de boşa çıkacağını bildirenlerin de soruşturulup soruşturulmayacağı bilinmezken, “enflasyon hedefi”nden vahim sapma itirafları peşpeşe geliyor.
Zira Bakan’ın Cumhurbaşkanı gibi önce “bahar-yaz aylarında düşecek” dedikleri, düşmeyince sonbaharı tarih verdikleri, nihayet “Aralık’ta”, ardından “Şubat’ta düşme eğilimini gösterecek!” taahhüdleri de tutmayınca yüzde 13’ten önce yüzde 65’i, akabinde TÜİK’in tâlimatlı makyajıyla yüzde 83’ü, ENAG’a göre yüzde 186’yı aşan enflasyonun nasıl düşürüleceği merak ediliyor.
Bundandır ki şimdi de Cumhurbaşkanı’nın ileri sürdüğü ve Bakan’ın da sık sık tekrarladığı “hızlı bir şekilde enflasyonu düşürme kabiliyetine sahibiz!” övgüsüne, “madem enflasyonu hızla düşürme kabiliyetine sahipsiniz, neden hızla düşürmüyorsunuz?” sorusunun cevabı bekleniyor.
TESBİT
“Altı sıfır fiyakası…”
Bilindiği gibi Cumhurbaşkanı her fırsatta TL’den altı sıfırı attıklarıyla övünür; “Tuvaletin ücreti 1,5 milyondu, 1.5 lira oldu” diye propaganda ederdi.
Ancak dönemin ekonomi Bakanı Deva Partisi Genel Başkanı Babacan’ın “On yıl önce 150 dolar olan öğrenci burs ve kredileri 48 dolara geriledi. Dolar 1,5 liraydı 18 lira, ekmek 50 kuruştu 5 lira, 500 liralık dairenin kirası 5 bin lira oldu. Vaktiyle altı sıfırı attık ama Beştepe şimdiden bir sıfırı ekledi. Korkarım ki seçime kadar daha sıfırları ekleyecek” eleştirisi meseleyi bir başka boyuta taşıdı.
Bu bakımdan ekonomistler, “TL artık dandik para olmuş, değerini koruyamadığı için dolara endekslenmiş ama ortada ‘liralaşma’ diye bir söylem dolaştırılıyor” tesbitini yapıyorlar.
Ve Babacan’ın televizyonda “Altı sıfırın atıldığını Erdoğan gazetelerden öğrendi; ertesi gün sordu ‘bu nedir?’, bana söyleseydin ben açıklardım’ dedi” ifşası “altı sıfır”ın perde arkasını deşifre ediyor.
KISACASI
“Yeni ekonomi modeli” her şeyi bozuyor
“Yeni Ekonomi Modeli” dedikleri şey her şeyi bozuyor. Bütün dengeler alt-üst oldu. Ne kredi alacak notumuz var ne de döviz ihtiyacını azaltacak politikamız….” İbrahim Kahveci, (Karar, 6-5.10.22)
SÖZÜN ÖZÜ
“Sa’yi helâl (helâl kazanç), masrafa etmemiştir kifâyet. Onda hîle, harama sevk etmiştir. Ahlâkın esasını şu noktadan bozmuştur. Cemaate, hem nev’e, vermiştir servet, haşmet. Ferd-i şahsı ahlâksız, hem fakir eylemiştir.”
Bediüzzaman, (Lemaat, Eski Said Dönemi Eserleri, 675)