Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alıyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması ise tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. Nisan ayında en düşük seviyeleri gören endeksler Haziran ayına doğru azıcık yükselse de hâlâ alarm seviyesinde.

Tüketici endeksi Haziran ayında 200 üzerinden 62,6 olarak ölçülmüş. Tüketici güven endeksinin alt boyutlarında en düşük değer ise “gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa etme ihtimali” değerinde olmuş. İnşaat sektörünü desteklemek için açıklanan konut destek kredileri düşünüldüğünde inşaat sektörünün ciddî bir darboğaza gireceğini söylemek çok zor değil. Vatandaş parasını harcamayı düşünmüyor, fakat konut almayı aklından bile geçirmiyor. Aynı şekilde “gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali” de oldukça düşük vatandaş parasını biriktireceğinden de ümitli değil. Vatandaş bugünü için geleceğinden olabildiğince fedakârlık etmeye çalışıyor. Yarın ile bugünü satın almaya çalışıyoruz. 

Geçen dönemde kredi sistemine ilk defa giren sayısında 190 bin kişilik bir artış olduğunu da göz önünde bulundurduğumuzda vatandaşın ekonomiye güvenmemesine rağmen günü kurtarmayı düşündüğünü söylemek mümkün. Vatandaş ekonomiden yana karamsar ve “battı balık yan gider” mantığı ile hareket etmeye mecbur kalmış. Gelecek dönemde geri ödenemeyen mikro-kredilerin bankaların sırtında yük olması ihtimali gittikçe yükseliyor. 

ÜRETİCİ UMUTLU OLSA DA…

Sektörel güven endeksinde ise daha farklı bir durum var. Sektörel güven endeksinde en düşük güven hizmet sektöründe olmuş, yine de hiçbir sektör karamsarlık sınırını aşabilmiş değil. 200 üst sınırı üzerinden hizmet sektörü 55,5; inşaat sektörü 78; perakende ticaret sektörü ise 86,4 seviyesinde. Hizmet sektöründe “son 3 ayda iş durumu” göstergesi 38,2 seviyesinde iken bu göstergenin perakende sektöründe eşdeğer göstergesi 48,6; inşaat sektöründe ise bu değer 74,6 düzeyinde. Sektörlerin gelecek 3 aylık dönemdeki beklentileri ise karamsarlık sınırının 2-3 puan üzerinde, fakat işin “tüketici güven endeksi” tarafı bu beklentinin karşılanmayacağını, dolayısıyla sektörlerin önümüzdeki 3 ay boyunca iş yapma umudunun boşa düşeceğini gösteriyor. 

İnşaat sektöründe Haziran ayında girişimlerin yüzde 68,9’u faaliyetlerini kısıtlayan en az bir temel faktör bulunduğunu belirtmiş. İnşaat sektöründe faaliyetleri kısıtlayan temel faktörlerden; “finansman sorunları”yüzde 36,8; “talep yetersizliği” yüzde 34,5 ve “diğer faktörler”yüzde 32,8 değerinde ölçülmüş. Finansman sorunları üreticinin sıkıntı yaşadığını, talep yetersizliği ise tüketicinin sıkıntı yaşadığını gösteriyor. Üretici, tüketiciye nispeten gelecekten yana umutlu da olsa, tüketiciler gelecekten yana ümitli değil. Her iki taraf da ümitli olmadıkça durum kötüye gidecek gibi duruyor.

EKONOMİYİ TEK KELİME İLE SORARSANIZ…

9. Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in güzel bir sözü var; “Bana Türkiye’nin durumunu bir kelimeyle anlatın derseniz ‘iyidir’ derim. İki kelimeyle anlatın derseniz ‘iyi değildir’ derim.” 

Yani demek istiyor ki meseleye yüzeysel bakarsanız durum iyidir, fakat detaya inerseniz durum pek de iyi değildir. 

Günümüzde bana mevcut ekonomimizi tek kelime ile anlat derseniz “kötüdür” derim, detaya inelim iki kelime ile anlatın derseniz “çok kötüdür” derim. Ekonomi sathî bakıldığında bile kötü görünüyor maalesef. Detaylar ve kelimeler arttıkça durumun vehâmeti daha da ortaya çıkıyor.