Allah’ın isimlerinden birisi Karîb, yani, “her şeye yakın” olmasıdır. Allah “ilim ve kudretiyle” bütün varlıklara ve insanlara aynı derecede yakındır. Yakınlık itibârî, izâfî, görecelidir. Gerçekte Allah her şeye, her şeyden daha yakındır. Kulun Allah’a yakın olması rızasına uygun hareket; yani, emirlerine riayet, nehiylerinden sakınmayla sevgisini kazanmayı ifade eder.

“Yakınlık”ta “kurbiyet ve akrebiyet” olmak üzere iki yön vardır: “Kurbiyet, kulun Allah’a yakınlığı; akrebiyet ise, Allah’ın kula yakınlığını ifade eder. “Güneş bize yakındır; çünkü ziyası, harareti ve misali aynamızda ve elimizdedir. Fakat biz ondan uzağız…”1 Güneş Dünya’dan yaklaşık 150 milyon kilometre uzaklıktadır. Allah bize ne kadar yakındır? Bir âyette meâlen, “Biz ona şah damarından daha yakınız.”2 bir diğerinde, “Ben yakınım, dua edenin duasına, çağrısına icâbet ederim, cevap veririm.”3 diye ferman edilir. “Eğer güneşin şuuru olsaydı, bizimle aynamız vasıtasıyla muhabere ederdi. Fakat biz ondan dört bin sene uzağız. Bilâ teşbih velâ temsil, Şems-i Ezelî [Allah], her şeye her şeyden daha yakındır. Çünkü Vâcibü’l-Vücuddur, mekândan münezzehtir. Hiçbir şey Ona perde olamaz. Fakat herşey nihayet derecede Ondan uzaktır.”4

Biz Allah’a nasıl yaklaşacağız? Kur’ân’da, insan en çok ibadet hâlinde iken Hakk’a yakın olduğu haber verilir ve “Secde et ve yaklaş.”5 diye emredilir. Bir hadiste: “Kendisine bir karış yaklaşanlara O bir kulaç yaklaşır.”6 Bir diğerinde, “Kul, farz olan ibadetlerle Allah’a yaklaştığı kadar hiçbir şeyle O’na yaklaşamaz.” kudsî bir hadiste ise, “Kul farzları ifa ederek bana yaklaşır. Nâfilelerle de ben onu sevinceye kadar bana yaklaşır. Ben onu sevince onun gören gözü, işiten kulağı, tutan eli olurum, o zaman benimle görür, benimle işitir, benimle tutar’ buyurulmuştur.”7

En çok bilinen hadiste de, “Namaz mü’minin mi’râcıdır/Allah’a yükselmesi, yaklaşmasıdır.”8 diğerinde, “Kulun Rabbine en yakın olduğu yer secde hâlidir.”9 Namazın bir adı da secdedir. Demek mü’minin en yakın olduğu zaman namaz, namazda en yakın vakit de “secde” anıdır.

Dipnotlar:

1-Mektubat, s. 55.; 2-Kaf Suresi, 16.; 3-Bakara Suresi, 186.; 4-Mektubat, s. 296.; 5-Alak Suresi, 96/19.; 6-Buharî, Tevhid, 5; Müslim, Zikir, 302.; 7-Buharî, Reķaik, 38.; 8-el-Munavî, Feyzu’l-Kadir, 1/497; vd.; 9-Müslim, Salat, 215.