Eski tarihli sayılar
|
Dizi Yazı |
|
|
HÜRRİYET HER İSTEDİĞİNİ YAPMAK MIDIR? |
G. İstibdat nedir?
İstibdat, hürriyetin alternatifidir. Bu ikisi bileşik kaplar gibidir. Birinin eksikliğini diğeri dolduracaktır. Hürriyet zemini boşluk kabul etmez. Onun eksikliğini mutlaka istibdat dolduracaktır. Öyle ise istibdadı da kısaca tanımakta fayda var. 1. İstibdat, tahakkümdür. Başkalarını baskı altına almaktır. Bu ister devlette olsun, ister ilim camiasında olsun, ister sosyal hayatta olsun fark etmez. Zorla iş yaptırmak hürriyetin prensibi değildir. Yapmıyor, tembellik ediyorsa yapanı getireceksin. 2. Keyfi muameledir. Hiçbir kurala bağlı kalmadan, kendi doğrularına göre icraat yapmadır. Keyfiliğin kuralı olmaz, keyfilik de kural olmaz. Zaten kuralın kendisi keyfiliği ortadan kaldırır. Herkesin buluştuğu bir ortak noktayı ifade eder. Yani metre herkes için yüz santimdir. Bunu keyfi için azaltıp çoğaltan ortak noktadan ayrılıp keyfiliğe sapmış olur. 3. Kuvvete dayanarak şiddet uygulamadır. Güçlünün gücüne güvenerek zayıfı ezmesi veya hakkını elinden alması istibdattır. Bir gün kendinden daha güçlü biri çıkar ve o da onun üzerinde baskı uygular. Şiddet, şiddeti doğuracaktır. Bu kaçınılmaz bir gerçektir. 4. Bir kişinin görüşüdür. Çoğunluğun değil de bir kişinin temsil ettiği görüşü uygulamaya sokmak bir baskıdır. Rey-i cumhur bir hürriyet ölçüsüdür. Onu bırakıp tek kişi kanaatini benimsemek çoğunluk üzerinde baskı kurmaktır. 5. Baskı sistemleri sû-i istimale daima açıktır. Ne kadar kötülük varsa hepsi kapalı kapılar ardında icra edilmektedir. Toplumun önünde onları yapması mümkün olmayan işleri kapalı kapılar ardında rahatlıkla işleme koyabilmektedir. 6. Baskı sistemleri, insanlığı mahveder. Onların şevkini kırıp ümitsizliğe sevk eder. Ümidini yitiren her şeyini yitirmiştir. Ondan daha kötüsü olmaz. İstibdadın sonucu zillet ve sefalettir. Halkı fakir ülkelere dikkatle bakıldığında onların yönetimlerinin ya tahakkümle, ya keyfi muamele ile veya tek kişinin söz sahibi olduğu bir idarî yapı ile işleri yürüttüğü görülecektir. Böyle adaletsiz yapının altında kin ve husûmet yaygınlaşacaktır. Hak kaybına uğrayan insanlar idaresine ve adaletine küsecektir. Bu çok tehlikeli bir durumdur. Hak ve adalet dağıtanlar buna meydan vermemelidirler. Baskı gören insanların arasında ihtilâflar yayılacaktır. İnsan aciz yaratılmıştır. Eline nimet geçtiğinde yere göğe sığmaz. Nimeti kesildiğinde de bağırıp çağıracaktır. İdare etme mevkiindeki insanları tenkide başlamak, onlara güven duymama noktasına getirir. Güvenmediği insanların idaresinde idare ile aralarındaki köprüleri yıkacaktır. Devlet yönetimindeki baskılar, ilmi istibdadı doğuracaktır. Bu durum taklidin önünü açacaktır. Halbuki ilim hürdür. Akademik personel hiç baskı altında kalmadan her türlü fikri araştıracaktır. İlerleme bu sayede mümkün olacaktır. Ona baskı yapılırsa araştırma ve icatları bırakıp ilmin bakkallığını yapacaktır. Ondan bundan derleyecek, derlediğini satacak, yeni bir şey ortaya koymayacaktır. Bu bir kısır döngüdür. Üniversitelerimizin ayağındaki en büyük pranga budur. Bu baskıyı kırmak lâzım, ta ki ilim yeniden ilerleme trendine girsin.
H. Hürriyet her istediğini yapmak mıdır? Her istediğini yapmak ancak hayvanlara mahsus bir özelliktir. Onlar yaptıklarının önünü sonunu düşünmezler. Doğru yanlış hesabı yapmazlar. İnsanlar ise yaptığı işin ne getirip ne götürdüğünü hesaba katmak durumundadırlar. Bilgisi olmadığı bir konuda ahkâm kesmesi doğru değildir. Sorumluluk getirir. Altından kalkamayacağı bir yükün altına girmiş olabilir. Bu bakımdan hürriyeti, dinin emirleri ile terbiye etmek gerekmektedir. Din, insanı Yaratanın onun hakkında ortaya koyduğu kullanma kılavuzudur. O kılavuza uyulmadığı takdirde hep arıza verecektir. Arızalı âleti kim sırtında taşır? Din ile terbiye edilip süslenen bir hürriyet, şeytanın esaretinden kurtulup Allah’a kul olacaktır. Hürriyetin kemali de budur. En büyük hürriyet, kula kul olmaktan vazgeçip Allah’a kul olmaktır. Kula kul olan ya riyakâr vaziyete gelecek, veya köleleşecektir. İkisi de insan fıtratına aykırıdır. Kölesi olunan insanlar ise kendilerinde bir güç vehmedecek, azgınlaşacaktır. Firavun bu noktada önemli bir örnektir. Kendisini halkının yaratıcısı olarak görme noktasına kadar işi ileri götürme çılgınlığına düşmüştür. Hürriyetin önemli bir prensibi de hataları genellemekten kaçınmaktır. Bu hem kişi için böyledir, hem de kurumlar için geçerlidir. Bir insanın yirmi iyi huyu var, beş de kötü tarafı varsa, o beş tane kötü huyuna bakıp o insanı kötü olarak ilân etmek doğru değildir. Yirmi iyi huyu ile anlaşarak devam etmek gereklidir. Yüz kişi olan bir kurumun on kişisi hatalı ise o kurumu mahkûm etmek doğru olmaz. On kişiyi suçlu kabul etmek lâzımdır. Diğer doksan kişi masumdur. İş ve meslek hayatında mahareti ön planda tutmak da hürriyetin ölçüleri arasındadır. İşe adam vermek gerekmektedir. Ehil olmadığı halde adama iş vermiş olmak için iş verilirse o iş en sonunda çökecektir. Beceriksiz ellerde aksayan devlet vazifeleri ona muhatap olan vatandaşları küstürecek, hatalar kişilere değil, devlet kurumlarına fatura edilecektir. Bu kırgınlıklar, zaman içinde devletinden küsmeye dönecektir. Vatandaşının kendisine kırgın olduğu bir devlet, nasıl yükselir veya ayakta kalabilir? Devlet vatandaşına, şefkatli sinesini açacak, vatandaş da işte bu benim devletim diyerek, dört elle gelişmesi ve yükselmesi için elinden geleni ardına koymayacaktır. Onun için işi yapabilecek insanlara teslim etmek hürriyetçi sistemlerin istihdam politikalarında önemli bir stratejidir. Usta eller işi organize edecek ve yükseltecektir. Bu benim yakınımdır diyerek yapamayacağı bir işte istihdam etmek işe ve yakınına iyilik değildir. İşe iyilik değildir, çünkü işin ilerlemesini önleyecektir. Başarısızlığı kimse övemez. Beceriksizliği alkışlamak mümkün değildir. O kişiye de iyilik değildir. Onun da şahsiyetini törpüler. Başarısız bir insan konumuna düşürür. Başarısız olduğu için alkışlanan insan, insanlık tarihinde yoktur.
İ. Hürriyet cevheri: Hürriyet mükemmel bir cevherdir. Onun konduğu terazinin öteki kefesinde şunlar olmalıdır. Hürriyet, mutlulukla dolup taşan bir saraydır. Sakinlerinin oturduğu mekân mutluluk mekânıdır. Bu mekânda oturanlar bilgi denen zarafetle süslenmişler, fazilet elbiseleri giymişlerdir. “Fazilet”i gurbete gelin edenler, ondan mahrumiyetin girdabında dönüp dururlar, çabaları bir adım ileri geçmez. Hep aynı yerde dönerler, aynı şeyi yaparlar. İlerleme şansları yoktur. Enerjileri bittiği an da dibe çökerler. Kısaca, terazinin öteki kefesi, bilgi, fazilet ve İslâmî ahlâkla donatılmalıdır. Kula sevgi ve saygı gösteren, kulun Sahibine daha fazla sevgi ve saygı gösterecektir. Bu saygının adı kulluktur. Allah’a kul olan adam, kula kulluğa tenezzül etmez. Çünkü kul da kendisi gibi âcizdir. Dertlerine deva olamaz. İhtiyacını karşılayamaz. Kendisi gibi olan birine yalvarmanın ne anlamı var? Neyi halleder? Allah’a kul olan başka insanlara tahakküm de etmez. Cumhurbaşkanının yaverinin bir başka insandan yardım istemesi ona yakışmadığı gibi, bir başkasına baskı kurmaya da ihtiyacı yoktur. Konumu buna müsait değildir. Medeniyet, insanların hürriyet duygularını geliştirecektir. Doğru kurulmuş bir şehir, düzenli ve konforlu işleyen bir şehir hayatı, hak ve hürriyetleri daha fazla öne çıkaracaktır. İşleyen kuralları gören bir insan, o kuralların tıkanmasına razı olmaz. Kuralların ağır aksak, kör topal yürüdüğü bir yerde, tıkanmalar çoğu zaman göz ardı edilir. Bu durum bir çok defa yaşandığı için insanlar aksamayı benimseyebilirler veya aksamaya razı olabilirler. Hürriyetlerin öne çıkmasında, düzenli bir şehirleşme, kuralların aksamadan yürüdüğü bir yerleşim yeri, önemli ölçüde etkendir. Medine – medeniyet ilişkisi bunları hatıra getirmektedir.
J. Her devrin bir ağası var İnsanların içinden ağalar çıktığı gibi çağların, devirlerin de ağası vardır. Geçmiş zamanın ağası kuvvet idi. Kimin kılıcı keskin, kalbi acımasız ve katı ise o öne çıkardı. Önünde herkes boyun bükerdi. Şimdiki zamanın ağası ise, akıl, marifet, kanun, efkâr-ı ammedir. Aklı, bilgiyi, kanun hâkimiyetini, toplumun çoğunluğunu temsil eden istekleri öne çıkaranlar daima yükselecekler ve ilerleyeceklerdir. Kuvvete dayananlar, yaşlandıkça acizleşeceklerdir. Beli bükülmüş, kolu kanadı dökülmüş yüz yaşındaki bir pehlivanın her tarafı güç olsa neye yarar. Gençliğindeki kuvvet ve kahramanlığının şu anda ona bir faydası yoktur. Bilgiye dayananlar ise, yaşlandıkça bilgi ve tecrübesi daha da artacaktır. Kuvvet yaşlandıkça acizleşirken, bilgi yaşlandıkça daha olgunlaşacak ve güçlü hale gelecektir. Kuvvet inerken, bilgi yukarı çıkacaktır. İstibdadı besleyen en münbit zemin cehalettir. Kılavuzu karga olanın misali, cehaleti kılavuz edinenlerin başı dertten kurtulmayacaktır. Baskı rejimleri halkının çok fazla bilgili olmasını istemezler. Akıllı ve bilgili insanları idare etmek zordur. Onlardan daha fazla akıl ve bilgi ister. Bu ise o tür idarecilerin çok hoşlandığı bir durum değildir. Beni dinlesin yeter der. Fazla itiraz etmesin, çok fazla bilmesin, fazla istemesin. Verilenle yetinsin derler. Ufku olmayan, hayali kısıtlı olan neyi ne kadar isteyecek, bilemez ki. Verilene razı olacaktır. Bir toplum için cehaletten daha büyük nasıl bir düşman olabilir ki?
K. Büyüklere karşı nasıl hür olabiliriz? Çoğu zaman büyükler mevkileri ile, şöhretleri ile diğer insanlar üzerinde baskı kurarlar. Veya diğer insanlar onların manevî baskıları altında ezilirler. Böyle durumdaki insanlara karşı nasıl hür olunur? Büyüklüğün konumu tevazu ve mahviyet gerektirir. Başkalarını manevî baskı altında tutmak değildir. Böyle manevî baskı yapanlar gerçekte büyük olamazlar. Makam ve mevkiler, millete hizmet içindir. Maddî veya manevî makamlar için durum budur, kural budur. Büyüklük, millete hizmet ile olur. Hizmet ettikçe hem mevkileri, hem kendileri büyümeye devam edecektir. “Bir adamın kıymeti himmeti nispetindedir. Kimin himmeti milleti ise, o kimse tek başıyla küçük bir millettir.” Millete hizmet etmeyen büyükler de küçülmekten kurtulamayacaktır. Milletin vicdanı bir gün mutlaka bunu hissedecektir. Onun büyük olmadığını fark edecektir. Bir sineğin kartalın mevkisinde görünmesi mümkün değildir. Onu taklit etmesi de zordur. Toplumun vicdanı kısa süreli yanıltılsa bile suların er geç yatağını bulması gibi vicdanlar da kendine hizmet edenleri bulup takdir edecektir. Baskı ile kendine hizmet ettiren, korku ve cebrin baskısı ile milletin şevk ve azmini kıranlar milletine hakaret etmekte, onları hayvan derekesine indirmektedir. Kuvvetlinin zayıfı ezmesi hayvanlığın kuralıdır. Kurtların bîçâre koyunları yemesi bundandır. Milletini hor ve hakir görenler, kendilerine hizmet etmesi gereken insanlar olarak kabul edenler, iyilikleri kendine, kötülükleri milletine verenlerin koyunları yiyen kurtlardan ne farkı var? Milletini küçük görenler büyük olamazlar. Bunlar, bir dirhem zararını milletinin bin lira menfaatine feda etmezler. Kendileri kazanacaklarsa milletin zarar etmesi önemli sayılmaz. Böyle oldukları halde, canlarını millete feda etmekten dem vururlar. İcraatları ise tam tersidir. Cumhurun cumhuriyetlerinde yeri yoktur. Kendilerine zarar verenlere karşı affedici olamazlar. Sanki mücessem bir intikam abidesidirler.
L. Sonuç: Medeniyet, insan sevgisini doğuracak, bireyi öne çıkaracaktır. Devlette merkezin gücünü azaltacak, fertleri güçlü hale getirecektir. Kötü davranışlar, ihtilâflar bertaraf edilirse, bilgili, birlik ve beraberliğini sağlamış bir toplum olarak insanlığa yol göstermeye devam edeceğiz. Bu ülkenin insanları geçmişte bunu başarmıştır. Bundan sonrada yapabilir, yapmalıdır. Cehaleti, fakirliği, ihtilâfları ortadan kaldırmak kaydı ile demokrat, müreffeh ve güçlü Türkiye’nin burcuna bayrağı dikmeye muvaffak olacaklardır.
SON |
|
17.12.2009 |
|
|
