–Dünden devam–
1990’lı yıllardan itibaren ithal edilen doğalgaza dayalı elektrik üretim stratejisi tam bir plansızlık örneğidir. Doğalgaza dayalı termik santrallerde üretilen elektrik enerjisiyle Türkiye’nin elektrik enerjisi ihtiyacı karşılanma yoluna gidilmiştir. Elektrik enerjisinin depo edilememe özelliği sebebiyle üretildiği anda tüketilmesi gerektiğinden elektrik enerjisi üretiminde, iletiminde, dağıtımında ve tüketiminde verimlilik kavramları son derece önemlidir. Ancak bu saydığımız tedbirler de yeterince alınamadığı için kayıp-kaçak oranları çok yüksek olmuştur.
Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülke için belki bu depolar bile yeterli olmayabilir. Elektrik enerjisini depolama şansımız şimdilik yok, ama gazı depolama şansımızı kullanmalıyız. Elektrik enerjisinin depo edilememe özelliğinden hareketle üretim, iletim veya dağıtımın yatırımı ihtiyaç duyulacağı zamandan geriye doğru giderek, yatırım sürelerini de dikkate alarak zamanında yapmayı gerektirir. Zamanından önce yapılmış yatırımlar karşılığında kullanım olmadığı için karşılıksız bir yatırım olarak maliyetleri yükseltici bir durumdur. Yine ihtiyaç olduğu halde gerekli üretim yoksa bu durum da başta sanayi üretimi olmak üzere günlük hayattaki her şeyi olumsuz etkileyecektir.
Tüketimde verimlilik ise büyük oranda sanayileşmeye bağlıdır. Bu yüzden sanayi üretiminde seçilen teknolojiler son derece önemlidir. Çok yoğun enerji tüketen teknolojilerden az yoğun enerji tüketen teknolojilere doğru bir geçiş yapılmalıdır. Bu konuda ilginç bir örnek Avrupa’nın gelişmiş sanayi ülkelerinden Fransa’nın kendi ülkesindeki çimento fabrikalarını tasfiye ederek başka ülkelerde çimento fabrikası alması veya kurması tamamen enerji tasarrufuna yönelik olarak değerlendirilmektedir. Ülkemizde eski teknoloji ile üretim yapan sanayi tesisleri özellikle demir çelik sanayi gibi ağır sanayi tesisleri tekrar gözden geçirilmeli. Bu tesislerin ekonomikliği çok iyi etüd edilmeli.
Tüketimin diğer önemli boyutu da konutlar ve ticarethanelerdir. Ofis ve ev cihazlarında, aydınlatma ampullerinde az enerji tüketen teknolojiler kullanılabilir. Elektrik enerjisi bir kamu hizmetidir ve kamu hizmetlerinde esas olan hizmetin düzenli sağlanmasıdır. Bu konuda özellikle kayıp ve kaçaklar konusundaka çalışmalar devam ettirilmeli. Sıfıra yakın noktalara indirilmesi için gerekenler yapılmalıdır.
TASARRUF
ÇALIŞMASI NE
ZAMAN BAŞLADI?
Türkiye’de ilk planlı enerji tasarrufu çalışmaları 1981 yılında Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığına bağlı Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünce (EİE) Bakanlığın görüşleri doğrultusunda başlatılmıştır. Halen de bu kurum tarafından planlanarak yürütülmektedir. EİE’nin enerji tasarrufu faaliyetlerinin, Türkiye genelinde daha etkili ve kapsamlı olarak yürütülebilmesi için 1993 yılı başında, EİE bünyesinde Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi (EİE/UETM) oluşturulmuştur. Bugüne kadar UNIDO, Dünya Bankası, AB ve Japon Uluslar arası İşbirliği Ajansı (JICA) gibi çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenen projeler kapsamında yabancı uzmanlar tarafından teorik ve pratik olarak eğitilen personel ve en son enerji tasarrufu etüt cihazları ile donatılan Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi, ülke çapında binalarda, sanayi ve ulaşım sektörlerinde enerji verimliliğinin artırılması amacıyla bir çok çalışma yürütmektedir.
Sanayide enerji verimliliği Çalışmaları: JICA ile birlikte yürütülen çalışmalarla ülke çapında enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirme ve enerji tasarrufuna olumlu katılımın sağlanması hedeflenmiştir. 2000 yılında başlatılan ve 2005 yılına kadar süren proje kapsamında, JICA desteğiyle kurulan Enerji Tasarrufu Uygulama Tesisi 22 Ekim 2001 tarihinde hizmete açılmıştır. Tesislerde teorik ve uygulamalı olarak ulusal ve uluslar arası düzeyde Enerji Yöneticisi kursları düzenlenmektedir. Türkiye’de enerji verimliliğini arttırmak amacıyla Türk sanayisinde enerji verimliliği potansiyelinin belirlenmesi ve geri kazanılması için enerji tasarrufu etüdleri, bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi ağırlıklı olarak sanayi sektörüne yönelik olarak şu çalışmaları yürütmektedir:
* Enerji tasarrufu etütleri,
* Enerji Verimliliği Eğitim Aracı programı,
* Enerji Yöneticisi Kursları,
* Tanıtım ve Bilinçlendirme,
* İstatistiksel Araştırmalar,
* Mevzuat ve Politika
Sanayide enerji verimliliği yönetmeliği:
11 Kasım 1995 tarihinde enerji tüketimi yüksek olan sanayi sektörlerindeki enerji verimliliğinin arttırılması için gerekli düzenlemeleri sağlamak amacıyla ‘Sanayide Enerji Verimliliği Yönetmeliği’ yayınlanmış ve uygulamaya geçmiştir. Yönetmelik, enerji tüketimi yüksek olan tüm fabrikalara enerji yöneticisi atama yükümlülüğü getirmiştir.
Söz konusu yönetmelik kapsamında sanayi kuruluşları, fabrikalarında enerji verimliliğini arttırıcı tedbirleri almaları, enerji tasarrufu etüdlerini yapmaları, enerji tasarrufu planlarını hazırlamaları, enerji tüketimlerini izlemeleri ve fabrikada enerji yönetimi sistemlerini oluşturmaları ile ilgili yükümlülükler yer almaktadır. Yönetmelik gereğince EİE/UETM ve yetki verdiği kuruluşlar tarafından sanayicilere yönelik Enerji Yöneticisi kursları açılarak, sertifika verilmektedir.
Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu: Kamuoyunun enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirilmesini sağlamak yönünde çalışmalar yapmak ve tasarruf tedbirlerini uygulamaya koymak amacıyla 1981 yılında Başbakanlık talimatı ile kurulan Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu, EİE/UETM bünyesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Kurulun kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, özel sektör ve üniversite bünyesinden üyeleri bulunmaktadır.
Bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları kapsamında her yıl Ocak ayında Enerji Tasarrufu Haftası düzenlenmekte ve hafta içerisinde çeşitli faaliyetler organize edilmektedir. Enerji Tasarrufu Haftası’ndan bağımsız olarak yıl içerisinde de seminer, konferans, panel gibi faaliyetler sürdürülmektedir.
Kurul ve kurul üyesi kuruluşlarca enerji tasarrufu konulu TV spot filmleri hazırlanmakta, Millî Eğitim Bakanlığının katkıları ile ilk ve orta dereceli okullarda enerji verimliliğini işleyen konferanslar düzenlenmektedir. Bu çalışmalarda hedef kitle; öğrenciler, sanayiciler, kamu kuruluşları ve halktır.
Enerji tasarrufu konusunda öğrencilerin bilinçlendirilmesi amacıyla her yıl ilköğretim okulları arası resim ve öykü, liseler arası proje yarışmaları düzenlenmekte ve derece alan öğrenci ve öğretmenlerine çeşitli ödüller verilmektedir. Ayrıca Sanayi Tesislerinde Enerjinin Verimli Kullanımına Yönelik Proje Yarışmaları düzenlenmektedir.
BİNALARDA ENERJİ TASARRUFU
Dünyada binalarda kullanılan enerjinin tasarrufu konusu çok önemlidir. Bu bakımdan binaların mimarî stilleri güneş enerjisi (ışımayı) en iyi şekilde alacak şekilde tasarlanmakta. Bir çok bina özel izolasyon yöntemleriyle kaplanmaktadır. Meselâ Almanya’da akıllı evler modeli geliştirilmiş olup, bu binalar kendi enerjilerini kendileri karşılayacak şekilde dizayn edilmektedir. Meselâ bina sahipleri kendi ihtiyaçlarından fazla olan enerjiyi tüm ülkenin ortak enerji ağına (enter-konnekte sistem) vererek, karşılığını devletten tahsil edebilmektedir. Yeraltı sıcak su kaynakları bakımından zengin olan Almanya’da evler bu enerjiden faydalanacak şekilde yapılmaktadır. Böylece binalarda enerji tasarrufu yapılmaktadır. (Deutschland dergisi).
Türkiye’de de Binalarda Enerji Verimliliği Çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında Türkiye ile Almanya arasında Teknik İşbirliği çerçevesinde Binalarda Enerjinin Etkin Kullanımı alanında “Binalarda Enerjinin Verimli Kullanılması-Erzurum İlinde Uygulama” adlı proje Kasım 2002’de başlatılmıştır. EİE/UETM, Alman Teknik İşbirliği Kurumu (GTZ) ve Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen proje, çeşitli bina etüdleri, eğitim programları, yasal düzenleme ihtiyaçlarının belirlenmesi, belediyelerde danışmanlık merkezlerinin oluşturulması gibi birçok faaliyetleri kapsamaktadır.
–Devamı yarın–
| 
