Teyemmüm Nedir?
Teyemmüm, su bulunmadığında veya mevcut suyu kullanma imkânı olmadığında abdestle yapılabilecek ibâdetleri yapabilmek veya cünüplük, hayız ya da nifastan kurtulabilmek niyetiyle temiz toprağa elleri sürerek yüzü ve iki kolu meshetmekten ibârettir. Suya kavuşma imkânı olmadığında abdest veya gusül abdesti yerine geçer. Bizzat Cenab-ı Hak tarafından sağlanan bir kolaylıktır.
Hazret-i Âişe (ra) anlatıyor: Bir seferde Resûlullah (asm) ile beraberinde bulunan sahabeler Beydâ denilen yerde konakladılar. Namaz için su bulunamadı. Orada teyemmüm âyeti nâzil oldu; bunun üzerine herkes teyemmüm yaptı.1
Bir seriyyede Ammâr bin Yâsir’in (ra) gusül abdesti alması iktiza etti. Su bulamayınca toprak üstünde yuvarlandı ve namazını kıldı. –Abdest için teyemmümün yeterli olacağını bilen Hz. Ammâr (ra), gusül için yerde yuvarlanılması gerektiğini düşünmüş olmalıdır.- Sonra bu yaptığını Resûlullah’a (asm) anlattı. Allah Resûlü (asm): “İki elini yere vurman, sonra üfürmen, sonra onlar ile yüzünü ve iki elini meshetmen yeterdi.” Buyurdu.2
Teyemmüm Nasıl Yapılır
Teyemmüm şöyle yapılır: Besmele çekilir. İki elin avuç içleri parmaklar açık olarak temiz toprağa vurulduğu anda, hangi ibâdet için teyemmüme ihtiyaç var ise, ona niyet edilir. Meselâ bu teyemmümle cünüplükten temizlenmek isteniyorsa, “Niyet ettim Allah rızâsı için, cenâbet halinden temizlenmek için teyemmüm etmeye.” Denir.
Toprak üzerine konulmuş eller ileri geri toprağa sürülür, kaldırılır, birbirine hafifçe vurulur. Sonra üst taraftan başlanarak, kulak bitiminden çene altına kadar yüz tamamıyla meshedilir.
Parmaklar açık olarak ikinci defa temiz toprağa sürülür; ileri geri çekilir. Sonra kaldırılarak birbirine hafifçe vurulur. Sol el ile, sağ elin üst parmak uçlarından başlanarak, sağ kolun dış yüzeyi dirseğe kadar meshedilir. Dirsekte baş parmak üzerine kolun içine dönülür; iç yüzünden de bileğe kadar tekrar meshedilir. Mesih, sağ elin baş parmağına kadar vardırılır.
Eller tekrar yere sürülmeden, bu defa sağ elin parmakları ve ayası ile aynı işlem sol el ve sol kol üzerinde yapılır. Sol elin ve kolun önce dış tarafı, sonra da iç tarafı aynı şekilde meshedilir.
Teyemmümün Farzları
Teyemmümün farzı üçtür:
1.Niyet etmek: Niyeti, elleri temiz toprağa koyarken yapar. Teyemmümle hangi ibâdeti yapacaksa, niyetini ve teyemmümünü o ibâdete tahsis eder. Başka bir ibâdet yapacağında, yeniden teyemmüm yapar. Meselâ Kur’ân okumak için teyemmüm yapan birisi, vakit namazı kılacağında bu defa vakit namazı kılmak niyetiyle yeniden teyemmüm yapar.
2. İki elin avuç içini bir defa toprağa vurmak ve yüzün tamamını bir defa meshetmek
3. İki elin avuç içini ikinci defa toprağa vurmak ve önce sağ kolun, sonra da sol kolun tamamını dirseklerle berâber birer defa meshetmek.
Eli çolak olan kimse, yardımcısı yoksa teyemmüm etmek için yüzünü ve kollarını yere sürer. Kolu da kesilmiş olursa yalnız yüzünü yere sürmek sûretiyle teyemmüm yapar. Yüzünde de yara bulunduğu takdirde, teyemmümden muaf olur ve teyemmüm yapmaksızın namazını kılar.
Dipnotlar:
1- Müslim, Hayz, 367; Buhârî, Teyemmüm, 2/222
2- Müslim, Hayz, 368; Buhârî, Teyemmüm, 2/225