kışlanın misalinde ve emre itaatinde, koca semavat ve
küre-i arz, sultan-ı ezelî’nin askerlerine iki mutî kışla gi-
bi, ne vakit Hazret-i İsrafil Aleyhisselâmın borusuyla o
kışlalarda ölüm ile yatanlar çağrılsa, derhal ceset libasla-
rını giyip dışarı fırlamalarını ispat edip gösteren her ba-
harda arz kışlası içindekiler, melek-i ra’dın borusuyla ay-
nı vaziyeti göstermesiyle nihayetsiz azameti anlaşılan bir
saltanat-ı rububiyet, elbette ve elbette ve her hâlde ve hiç
şüphe getirmez ki, onuncu sözde ispatına binaen, o
rahmet ve hikmet ve inayet ve adalet ve saltanat-ı serme-
diyenin gayet kat’î istedikleri dâr-ı ahiret ve daire-i haşir
ve neşrin açılmamasıyla, o nihayetsiz cemal-i rahmet ni-
hayetsiz bir çirkin merhametsizliğe inkılâp etmesi; ve o
hadsiz kemal-i hikmet hadsiz kusurlu abesiyete ve fayda-
sız israfata dönmesi; ve o gayet şirin inayet gayet acı iha-
netlere değişmesi; ve o gayet mizanlı ve hakkaniyetli
adalet, gayet şiddetli zulümlere kalbolması; ve o gayet
derecede haşmetli ve kuvvetli saltanat-ı sermediye sukut
etmesi ve haşrin gelmemesiyle bütün haşmeti kaybolma-
sı; ve kemalât-ı rububiyeti acz ve kusur ile lekedar olma-
sı hiçbir cihet-i imkânı yok, hiçbir akıl ihtimal vermez,
yüz muhal içinde birden bulunur, daire-i imkân haricin-
de, batıl ve mümtenidir. Çünkü, nazenin ve nazdar bes-
lediği ve akıl ve kalb gibi cihazatla saadet-i ebediyeye ve
ahirette beka-i daimîye iştiyak hissini verdiği hâlde, onu
ebedî idam etmek ne kadar gadirli bir merhametsizlik; ve
onun yalnız dimağına yüzer hikmetler ve faydalar taktığı
hâlde, onu dirilmemek üzere bütün cihazatını ve binler
Şualar
o
n
B
irinci
Ş
ua
| 347 |
MEYVE RİSALESİ
ihanet:
hainlik, kötülük etme, ar-
kadan vurma.
ihtimal:
olabilirlik.
inkılâp:
bir hâlden başka bir hale
geçme, değişme, dönüşme.
ispat:
doğruyu delillerle göster-
me.
israfat:
israflar, lüzumsuz yere
harcamalar.
iştiyak:
aşırı isteme, çok fazla ar-
zu etme.
itaat:
boyun eğme, uyma, alınan
emre göre hareket etme.
kalbolma:
bir hâlden diğer bir ha-
le geçme, dönüşme.
kat’î:
kesin, şüpheye ve tereddü-
de mahal bırakmayan.
kemalât-ı rububiyet:
Cenab-ı Al-
lah’ın terbiye ediciliği ve idare edi-
ciliğinin mükemmellikleri.
kemal-i hikmet:
hikmetin mü-
kemmelliği, tam ve eksiksiz bir
hikmet, mükemmel hikmet ve ga-
ye.
kusur:
eksiklik, noksan.
küre-i arz:
yer küre, dünya.
lekedar:
lekeli, lekelenmiş.
libas:
elbise.
melek-i ra’d:
gök gürültüsü ile
vazifeli, görevli melek.
misal:
benzer, örnek.
mizan:
ölçü, ayar.
muhal:
imkânsız.
mümteni:
imkânsız, olamaz.
nazdar:
nazlı.
nazenin:
nazlı, nazik, narin, ince
yapılı.
neşir:
kıyamet günü bütün ölüle-
rin dirilmesi.
nihayetsiz:
sonsuz, sınırsız.
saadet-i ebediye:
sonu olmayan,
sonsuz mutluluk.
saltanat-ı sermediye:
Sonsuz sal-
tanat.
semavat:
semalar, gökler.
Sultan-ı Ezelî:
ezelî sultan; kud-
ret, kuvvet ve hükümranlığının
başlangıcı olmayan Allah.
sükût:
değerden düşme, değerini
yitirme.
vaziyet:
durum.
zulüm:
haksızlık.
abesiyet:
faydasız, boş, lü-
zumsuz ve gayesiz oluş.
acz:
zayıflık, güçsüzlük.
ahiret:
dünya hayatından son-
ra başlayıp ebediyen devam
edecek olan ikinci hayat.
arz:
yer, dünya.
batıl:
boş ve manasız olan,
gerçeğe uymayan, doğru ve
haklı olmayan.
beka-i daimî:
devamlı olan
sonsuzluk.
binaen:
… -den dolayı, bu se-
bepten.
cemal-i rahmet:
Rahmetin gü-
zelliği, İlâhî rahmetteki güzel-
lik.
ceset:
ölü vücut, naaş.
cihet-i imkân:
mümkün ol-
ma yönü, imkân tarafı. bir şe-
yin olabilirlik tarafı, yönü.
daire-i haşir:
haşir dairesi, haş-
rin bütün mertebe, derece ve
numunelerini içine alan daire.
daire-i imkân:
imkân dâhilî.
dâr-ı ahiret:
ahiret yurdu.
dimağ:
akıl, şuur.
ebedî:
sonu olmayan, daimî,
sürekli.
gadir:
zulüm, hainlik.
gayet:
son derece.
hadsiz:
sınırsız, sonsuz.
hakkaniyet:
hak ve adalete
uygunluk.
hariç:
bir şeyin dışı, dışarısı,
dışta kalan.
haşmet:
ihtişam, heybet, bü-
yüklük.
haşmetli:
ihtişamlı, gösterişli,
heybetli.
haşir:
kıyametten sonra bü-
tün insanların bir yere toplan-
maları, Allah’ın ölüleri diriltip
mahşere çıkarması.
idam:
yok olma.
