- A -
ABDÜLKADir GeyLÂnî:
Kadiriye tarikatının kurucusu. 470’te (1077) Gilân eyalet merkezine bağlı
Neyf köyünde doğan Geylânî’nin babası, Ebu Salih Mûsa’nın dindar bir kimse olduğu bilinmekle birlikte,
devrin tanınmış sufilerinden Ebu Abdullah Savmai’nin kızı olan annesi Ümmü’l-Hayr Emetü’l-Cebbar
Fatıma’nın da kadın velilerden olduğu kabul edilir. Küçük yaşta annesini kaybeden Abdülkadir, dedesi
Savmaî’nin himayesinde büyür ve tahsiline devrin ilim ve kültür merkezi olan Bağdat’ta devam eder.
Orada, Ebu Galib bin Bakıllânî, Cafer es-Serrâc, Ebu Talib bin Yusuf gibi âlimlerden hadis; Ebu Said
Muharrimi, Ebu Hattab gibi hukukçulardan fıkıh, Zekeriya-i Tebrizî gibi dilcilerden de dil ve edebiyat
öğrenimi görür. Kısa zamanda usul ve fürû ve mezhepler konusunda geniş bilgi sahibi olur ve Ebu’l-Hayr
Muhammed bin Müslim Debbas vasıtasıyla tasavvufa intisap eder. Bağdat’a gittiği zaman mensup
olduğu Şafiî mezhebini bırakarak mizacına daha uygun gelen Hanbeli mezhebine giren Abdülkadir-i
Geylânî, hayatının sonuna kadar her iki mezhebe göre fetva vermiş, ancak yaşadığı dönemde
Hanbelilerin imamı olmuş ve bundan dolayı kendisine “Muhyiddin” (dini ihya eden) ünvanı verilmiştir.
Eserleri: El-Gunye li Tâlibî Tariki’l-Hak, Fethu’r-Rabbâni ve’l-Feyzû’r-Rahmanî, Fütûhû’l-Gayb, Füyüzât-ı
Rabbaniye ve Evrâdi’l-Kâdiriye, Mektûbat, Sırrû’l-Esrar ve Mazharü’l Envar, Delâil, Sirâcü’l-Vehhâc fi
Leyletil Mirac, Usûli’d-Din, Esmaü’l-Hüsnâ, Kitab-ı Hamse-i Geylânî.
ABDÜLMeCiD nursî:
Abdülmecid Ünlükul (Nursî) 1884-1967. Bediüzzaman’ın kardeşi, İşaratü’l-İ’caz
ve Mesnevi-i Nuriye’yi Arabcadan Türkçeye çeviren mütercim. Abdülmecid, 1884 yılında Bitlis’in Hizan
kazasının İsparit nahiyesine bağlı Nurs köyünde doğdu. İlk eğitimini burada aldı. Nurs köyünden sonra
Arvas’ta eğitimine devam etti. Buradan ayrıldıktan sonra (1900) Van’a gitti. Abdülmecid, Birinci Dünya
Savaşının başlaması üzerine Bediüzzaman’ın idaresinde savaşa katıldı. Abdülmecid, Rusların hücumundan
ve istilâsından kurtulan bazı akrabaları ile birlikte Van’dan ayrılarak Diyarbakır üzerinden Şam’a gitti. Üç
yıl burada kaldıktan sonra 1917 yılında Diyarbakır’a geri döndü. Abdülmecid Diyarbakır’da bulunan Askeri
Rüştiyede Arabca öğretmenliğini yaptı ve tekrar (1920) Van’a döndü. Bediüzzaman’ın kendisine tevdi
ettiği eserlerinden İşaratü’l-İ’caz ile Mesnevi-iNuriye’yi Arabcadan Türkçeye tercüme etti. Bu eserlerden
talebelerine dersler okuttu. Diğer taraftan hayatında çok büyük iz bırakan evlât acısını burada tattı.
Üniversitede okuyan ve gelmesini dört gözle beklediği oğlu Fuat’ın vefat haberini burada aldı.
Abdülmecid’i en çok sarsan olayların başında kuşkusuz, Bediüzzaman’ın ebedî istirahatgâhında bile rahat
bırakılmaması gelir. Vefatından birkaç ay geçtikten sonra, kendisine zorla imzalattırılan bir yazıya
dayanılarak Bediüzzaman’ın kabri açıldı ve naaşı bir gece Urfa’daki mezarından alındı. Abdülmecid’in,
gözleri bağlı bir şekilde içinde bulunduğu bir uçakla taşınan naaş, bilinmeyen bir yere götürülerek
defnedildi. Bediüzzaman’ı hayatta iken rahat bırakmayanlar, vefatından sonra da rahat bırakmamışlardı.
Bediüzzaman son buluşmalarında kardeşine, kendisinden yedi yıl sonra öleceğini söylemişti. Nitekim
de öyle oldu. 11 Haziran 1967 Cuma günü vefat etti.
ÂDeM (
AS
):
Cenab-ı Allah’ın yarattığı ilk insan ve insanlığın atasıdır. Allah, Hz. Âdem (
AS
) ve eşi Hz.
Havva’yı ilk önce Cennete koymuştur. Fakat, daha sonra onun ve neslinin fıtratlarına yerleştirilmiş olan
bütün istidat ve kabiliyetlerinin açığa çıkabilmesi, Esma-i Hüsna’sının tamamını gösteren parlak birer
ayna olabilmelerini temin etmek için vazifelendirerek imtihan dünyasına indirmiştir. Hz. Âdem (
AS
) ilk
peygamber olarak görevlendirilmiş ve kendisine on sahifeden oluşan kitapçık verilmiştir. Allah’ın seçkin
kıldığı kişiler arasında sayılmış olduğundan “safiyyullah” ve insanlığın ilk atası olması sebebiyle de
“ebü’l-beşer” ünvanıyla anılmaktadır. İlk insan ve ilk peygamber Hz. Âdem (
AS
) bin yıl gibi uzun bir süre
yaşamıştır.
Mesnevî-i nuriye | 427 |
ş
ahıs
B
ilgileri
Mesnevî-i nuriye ŞAHIs BiLGiLeri
