Aslında son müceddid olarak İlâhî bir tercih ve tavzifle görevlendirilmiş çok özel bir insanın, çileli, ama derece semeredar hayatındaki seksen küsur Ramazan’ın her birini nasıl yaşadığı, başlı başına meraka ve tetkike değer bir konu. Ama maalesef bunların, “Eski Said” dönemi olarak anılan safahatındaki çocukluk, gençlik, harp ve esaret yıllarına rastlayanları hakkında bilgi yok.

Buna karşılık, Rusya’daki esaretinden dönüp Darü’l-Hikmeti’l-İslâmiye âzası olarak görev yaptığı dönemde Lemaat isimli eserini Ramazan ayının yirmi gününde, her gün iki-iki buçuk saatini ayırarak telif ettiğini biliyoruz. (Eski Said Dönemi Eserleri, s. 641)

Risale-i Nur’un bazı önemli bahisleri de, bazıları hapiste olmak üzere Ramazan’da telif edilmiş.

Sürgün Ramazan’larında Üstad sık sık hastalık ve zehirlenmelerle de mücadele etmek durumunda kalmış. Meselâ Kastamonu hayatından ibretli sahnelerin yansıtıldığı Mehmet Feyzi ve Çaycı Emin imzalı mektupta, “Üstadımız bir Ramazan-ı Şerifte pek şiddetli hastalıkta, altı gün birşey yemeden, savm-ı visal içinde ubudiyetteki mücadelelerini terk etmediler” ifadesine yer veriliyor. (Tarihçe-i Hayat, s. 504)

Zaten hayatını baştan sona, eserlerinde bütün boyut ve derinlikleriyle anlattığı ubudiyet manalarını en mükemmel seviyede yaşayan bir örnek insan olarak, Üstadın Ramazan’ları da ubudiyetin bu aya mahsus renk ve yoğunluklar kazandığı aşamaları ifade ediyordu.

Her zaman derin bir tefekkür ilişkisiyle haşır neşir olduğu Kur’ân’la çok daha fazla ve yoğun bir meşguliyet, şirket-i maneviye mensupları arasında cüz taksimi suretiyle her gün okunan ortak hatimler, Ramazan’ın ikinci yarısında ve özellikle son on gününde Leyle-i Kadir’i arama niyetiyle geceleri ihya seferberliği ve talebelerine de bu istikamette yoğun teşviklerde bulunması, bu renklerin belli başlılarıydı.

Ama o bu gayret içindeyken, birileri de çıkıyor; yemek veya su kabına zehir atarak suikast yapma alçaklığına tevessül edebiliyorlardı. Nitekim bu çeşit yürek paralayıcı hazin olaylardan biri Emirdağ sürgününde gerçekleşmiş ve bunun detaylarını lâhikalarla Çalışkanlar hanedanı mensuplarının kayıtlara geçen hatıralarında okumak mümkün.

Hatıralarda, Üstadın teravih namazlarına dair de lâtif anekdotlar var. Meselâ Emirdağ hayatının ilk Ramazan’ında teravihleri bir süre camide kılmış, ama imam namazı hızlı kıldırdığı ve o da sûreleri okumakta yetişemediği için bilâhare camiye gitmekten vazgeçmiş.

Berzah yolculuğuna çıktığı son Ramazan’ında, on bir gün boyunca yatsının farzında imamlık yapmış, teravihleri ise talebeleriyle birlikte Tahirî Mutlu’nun arkasında kılmış. Sonrasında hastalığı şiddetlendiği için teravihleri kılamamış. Ve Ramazan’ın 25. Gecesi, Şanlıurfa’da rahmet-i Rahman’a kavuşmuş.