Kader; geçmiş, hâl ve gelecek her şeyin mukadderât programıdır. Kazâ; kaderde şartları tahakkuk eden hükümlerin icrâsı ve yaratılmasıdır. Atâ da kaderde mukadder olan kazânın şartlara göre iptalidir.

Bir musîbetin ve belânın takdîr edilip yazılması kader, belânın nüzûlü kazâ, sadakanın belâyı durdurması ise atâdır. Tîn Sûresi’nde de kader, kaza ve atâya misâl vardır. “And olsun ki, Biz, insanı en güzel bir şekilde yarattık. Sonra da onu en aşağı seviyeye indirdik; ancak îmân eden ve güzel işler yapanlar müstesnâ.” (Tin Sûresi) Bu âyette insanın en güzel sûrette yaratılması kader, sonra da onun kendi irâdesi ile en aşağıya inmesi kazâ ve îmân edip güzel işler yapanların bundan müstesnâ kalması ise atâ kânununun şümulüne dâhil olmalıdır.

Atâ yani, Allah’ın şarta bağlı olarak, affı ile infâzı kaldırmasıdır. Bu hakîkate vâkıf olan ârif, “Yâ İlâhî! Hasenâtım ve iyiliklerim Senin atândandır; seyyiâtım ve günâhlarım da Senin kazândandır. Eğer atân olmasa helâk olurdum’ der.” 

(Mesnevî-i Nuriye s. 175)

Bursa Ulu Camii’n’de sabah namazından sonra marangoz ağabey, cemaatten uzun elbiseli birinini Suriyeli zannetti; yüz lira verdi. Daha sonra parayı alan yanına geldi “ “Ben Suriyeli değilim, Suudluyum” dedi. “İhtiyacın var mı?” dedi. O da evet dedi. O  zaman kalsın dedi Suudlu Müslümana vermiş oldu. 

Beş dakika sonra marangoz ağabey arabasına binerken ayağı kaldırıma takıldı sırt üstü yere düştü. Çok işlek bir cadde olan Maksem Caddesi Allah’tan boştu. Bir araba, bir otobüs gelseydi ezip geçerdi.    

Sadaka, Allah’ın rızâsına niyet ederek ve karşılık beklemeden her türlü iyilikte, ihsânda bulunmadır. Öyleyse “Her iyilik sadakadır.” Ayrıca “Hoş (güzel) söz, bir sadakadır.” (Hadis-i Şerif, Müslim)

Hatta “Mü’min kardeşinin yüzüne tebessüm etmek sadakadır.” Sadaka; belâları önler, ömrü uzatır, bedene sıhhat verir, malı arttırır. Madem Allah’ın rızâsına niyet ederek ve karşılık beklemeden her türlü iyilikte, ihsânda ve hizmette bulunmak sadakadır. Öyleyse Risâle-i Nûr hizmetleri de sırf Allah rızâsı için, karşılık beklemeden yapılan Kur’ân ve îmân hizmetidir. Bu hizmetler de çok makbûl bir sadaka hükmündedir. Risâle-i Nûr Külliyatı’nın müteferrik yerlerinde bu mânâda açıklamalar vardır. Takip edelim: “Hadîs-i şerifte vârit olmuştur ki, ‘Bazan belâ nâzil oluyor; gelirken karşısına sadaka çıkar, geri çevirir.’         (Hadisi Şerif. El-Müstedrek 1.492)

Şu Hadîsin sırrı gösteriyor ki, mukadderât, bazı şerâitle vukû’â gelirken geri kalır.”  (Lem’alar s. 268)

“Nasıl ki, sabık hadîsin sırrıyla, sadaka belâyı ref’ eder; ekseriyetin hâlis duâsı dahi ferec-i umûmîyi cezb eder.” Eğer “ferec-i umûmî” gelmemiş ise demek ki “Kuvve-i câzibe vücûda gelmediğinden, fütûhât da verilmedi.” denilmelidir. Öyleyse “Hem siz, hem onlar bilsinler ki, sadaka belâyı def ettiği gibi, Risâle-i Nûr Anadolu’dan, husûsan Isparta, Kastamonu’dan âfât-ı semâviye ve arziyenin def ve ref’ine vesîledir.” (Kastamonu Lâhikası s.177)

Sadakanın faydaları hakkında, hadis-i şeriflerden seçmeler:

Hastalarınızı sadakayla tedavi edin. Sadaka, her hastalığı ve belâyı defeder. (Beyhaki)

İlmi olan ilminden, malı olan malından sadaka versin. (İbn-i Süneni)

İyilik ömrü arttırır, sadaka günahları giderir ve kötü ölümden korur. (Taberani)

Sadaka kibri yok eder. (Tirmizi) 

Sırf Allah rızası için sadaka verene, kıyamette Allahü Teâlâ, “Ey kulum, sen Benim rızamı gözettin, Ben de seni hakir etmem ve vücudunu Cehenneme haram kılarım. Haydi, Cennete istediğin kapıdan gir” buyurur. (Deylemi)