İşte nev-i insanın tenevvüünün en mühim mayesi ve zembereği, müsabaka ile, hakikî imanlı fazilettir. Fazileti kaldırmak, mahiyet-i beşeriyenin tebdiliyle, aklın söndürülmesiyle, kalbin öldürülmesiyle, ruhun mahvedilmesiyle olabilir. Evet, şu hürriyet perdesi altında müthiş bir istibdadı taşıyan şu asrın gaddar yüzüne çarpılmaya lâyık iken ve halbuki o tokada müstahak olmayan gayet mühim bir zatın yanlış olarak yüzüne savrulan kâmilâne şu sözün,

“Ne mümkün zulm ile, bîdâd ile imhâ-yı hürriyet?

Çalış, idraki kaldır, muktedirsen âdemiyetten!”

sözünün yerine, bu asrın yüzüne çarpmak için ben de derim:

“Ne mümkün zulm ile, bîdâd ile imhâ-yı hakikat?

Çalış, kalbi kaldır, muktedirsen âdemiyetten!”

Veyahut,

“Ne mümkün zulm ile, bîdâd ile imhâ-yı fazilet?

Çalış, vicdanı kaldır, muktedirsen âdemiyetten!”

Evet, imanlı fazilet, medâr-ı tahakküm olmadığı gibi, sebeb-i istibdat da olamaz. Tahakküm ve tagallüb etmek faziletsizliktir. Ve bilhassa ehl-i faziletin en mühim meşrebi, acz ve fakr ve tevazu ile hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeye karışmak tarzındadır. Lillâhilhamd, bu meşreb üstünde hayatımız gitmiş ve gidiyor. Ben kendimde fazilet var diye fahr suretinde dava etmiyorum. Fakat nimet-i İlâhiyeyi tahdis suretinde şükretmek niyetiyle diyorum ki:

Cenab-ı Hak, fazl ve keremiyle, ulûm-u imaniye ve Kur’âniyeye çalışmak ve fehmetmek faziletini ihsan etmiştir. Bu ihsan-ı İlâhîyi bütün hayatımda, lillâhilhamd, tevfîk-ı İlâhî ile şu millet-i İslâmiyenin menfaatine, saadetine sarf ederek, hiçbir vakit vasıta-i tahakküm ve tagallüb olmadığı gibi, ekser ehl-i gafletçe matlub olan teveccüh-ü nâs ve hüsn-ü kabul-ü halk dahi, mühim bir sırra binaen benim menfurumdur, onlardan kaçıyorum. Yirmi sene eski hayatımı zayi ettiği için onları kendime muzır görüyorum. Fakat Risale-i Nur’u beğenmelerine bir emare biliyorum, onları küstürmüyorum.

İşte ey ehl-i dünya! Dünyanıza hiç karışmadığım ve prensiplerinizle hiçbir cihet-i temasım bulunmadığı ve dokuz sene esaretteki bu hayatımın şehadetiyle yeniden dünyaya karışmaya hiçbir niyet ve arzum yokken, bana eski bir mütegallip ve daima fırsatı bekleyen ve fikr-i istibdat ve tahakkümü taşıyan bir adam gibi yapılan bunca tarassud ve tazyikiniz hangi kanun iledir? Dünyada hiçbir hükûmet böyle fevka’l-kanun ve hiçbir ferdin tasvibine mazhar olmayan bir muameleye müsaade etmediği halde, bana karşı yapılan bu kadar bed muamelelere, yalnız değil benim küsmem, belki eğer bilse nev-i beşer küser, belki kâinat küsüyor!

Tarihçe-i Hayat, Barla Hayatı, s. 200

LÛ­GAT­ÇE:

âdemiyet: insanlık, beşeriyet.

bîdâd: adaletsizlik, zulüm, eziyet.

fehmetmek: anlamak.

hüsn-ü kabul-ü halk: halkın güzel bulup kabul etmesi.

istibdat: hak ve hukuku tanımama, keyfî uygulama, zulüm ve tahakküm.

mâye: maya, asıl ve gerekli madde; temel, esas, asıl, öz.

medâr-ı tahakküm: zorla hükmetme, baskı kurma sebebi.

menfur: kendisinden nefret edilen, sevilmeyen, iğrenç.

tagallüb: zorbalık, zorla hüküm sürme.

tahdis: nimete karşı şükretme.

teveccüh-ü nâs: insanların ilgisi, beğenisi.

tevfîk-ı İlâhî: Cenab-ı Hakkın insanı doğru yola lütfu ile sevk etmesi, başarılı kılması.

tenevvü: çeşitlenme, çeşit çeşit olma, çeşitlilik.

ulûm-u imaniye ve Kur’âniye: iman ve Kur’ân ilimleri.

zemberek: hareketi sağlayan güç kaynağı, 

hareket yaptıran alet.