Kredilendirme kuruluşları, geçen yıl millî gelire oranla ‘carî açığın’ yüksek olmasını eleştiri konusu yaparken, şimdilerde büyümenin düşük gerçekleştiğini ‘olumsuzluk’ olarak puanlamaktadırlar. Zira dış açıkla mücadele kapsamında aldığımız tedbirler ekonominin büyümesini sınırlandırmıştır.

CARÎ AÇIK & DIŞ TİCARET AÇIĞI
‘Dış açık’ terimi, çoğu zaman ‘dış ticaret açığı’ ile karıştırılır. ‘Dış ticaret açığı’, sadece ihracat ile ithalat arasındaki farktır. Dış ticaret açığı denildiğinde carî açığın yalnızca bir alt bölümü olan mal dengesi anlaşılmalıdır. İthalatımızı ihracat ile karşılayamıyorsak dış ticaretimiz açık veriyor demektir. Dolayısıyla bir ülkenin yurtdışından döviz ödeyerek ithal ettiği mallar için yaptığı döviz ödemeleriyle yurtdışına döviz karşılığı sattığı mallardan elde ettiği döviz gelirleri arasındaki farka dış ticaret dengesi diyoruz.
‘Carî açık’ ise dış ticaret dengesine ek olarak, hizmetler dengesi, yatırım gelirleri dengesi ile carî transferler dengesini de içine alan daha kapsamlı bir ifadedir.

DIŞ TİCARET RAKAMLARINDAKİ İYİLEŞME
TÜİK’in 30 Nisan bildirimine göre; dış ticaret açığı Mart ayında 5.2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, beklenti ise 5.8 milyar dolar olacağı yönündeydi. Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; Mart ayında ihracat yüzde 12.4 artışla 4.8 milyar dolar, ithalat yüzde 3 düşüşle 19.9 milyar dolar oldu. Mart ayında dış ticaret açığı % 30,1 azalarak 7.437 milyon dolardan 5.195 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2013 Mart ayında % 63,8 iken, 2014 Mart ayında % 73,9’a çıktı. Dolardaki yükseliş ve özellikle cep telefonuna getirilen sıfır taksit uygulaması bu iyileşmede katkısı olduğu düşünülüyor.

ÖDEMELER DENGESİ
Ödemeler dengesi; carî işlemler hesabı, sermaye hesabı, rezerv hesabı ve net hata noksan hesabından oluşmaktadır.
Carî işlemler hesabı da kendi içinde dört alt gruptan oluşur. Mal dengesi; ihracat-ithalat arasındaki farktır. Hizmetler dengesi; nakliye, sigorta, turizm gelirleri ile bu kalemlerin giderleri arasındaki farktır. Yatırım gelirleri dengesi; yurtdışı doğrudan yatırım gelirleri ile bu kalemlerin giderleri arasındaki farktır. Carî transferler dengesi ise yurtdışı işçi döviz girdileri ile çıktıları arasındaki farktır.
Sözün özü: Bir ülkenin dış dünya ile ekonomik ilişkileri ödemeler dengesi adı verilen bir bilânçoda izlenir. Bu bilânço ülkenin dış dünyadan kazandığı döviz gelirlerinin ve dış dünyada yaptığı döviz giderlerinin, dönem içinde ne kadar döviz açığı ya da döviz fazlası verdiğini ve eğer varsa bu açığı nasıl finanse ettiğini ortaya koyar.
Carî işlemler hesabı açık verdiğinde ülke, yurt dışından gelen paradan daha fazlasını, yurt dışına göndermiş demektir. Dolayısıyla oluşan açık, dışarıdan borçlanarak veya özelleştirme gibi yurtiçi varlıkların satılması suretiyle karşılanır. Bu ise faiz ödeyerek gelecek nesillerin gelirlerine ipotek konulması anlamına gelir.
Peki, ekonomik büyüme için dışa dayalı borçlanma dışında başka çare var mıdır? Bu çıkmazdan kurtuluşun reçetesi nedir?

DIŞA DAHA AZ BAĞIMLI KALARAK BÜYÜMEK MÜMKÜN MÜ?
Daha az dış açık vererek ekonomide yüksek oranlı büyümenin sağlanması ve bunun sürdürülebilmesi mümkün müdür?
Evet… İç dinamiklerin harekete geçirilmesi ile bunun mümkün olduğunu belirtelim. Tasarruf düzeyinin arttırılması ve israfın önlenmesi ile dışa daha az bağımlı kalarak ekonomik büyümeyi sağlamamız mümkündür. Bu bağlamda gerek kamu kesimine, gerekse sade vatandaşa önemli görevler düşmektedir.
Dış açık vermeden iç dinamikleri harekete geçirerek ekonomik büyümeyi nasıl sağlayıp, sürdüreceğiz?              
(Konuya, nasipse yarın devam edelim.)