Gerek emekli ve gerekse çalışanlar açısından yaşanan sıkıntılar elbette sadece bu günün meselesi değil. Fakat bu noktadaki sıkıntıların her geçen gün daha da arttığı inkar edilemez bir gerçek. 

Türkiye’deki genç yaşta emeklilik uygulamasının sistemi bozduğu uzmanlarca da ifade ediliyor. Ancak tek sebebin bu olduğunu söylemek de hakperestlik olmaz. “Boynun eğri” denilen devenin, “Nerem doğru” demesi gibi emeklilik sisteminde de ‘eğri’likler çok fazla. Bu bakımdan geç yaşta emeklilik sistemi gelmiş olsa bile işlerin rahata kavuşacağı düşünülmesin. Devletteki israf devam ettiği sürece sistemin düzelmesi kolay değil.

Çalışma Ekonomisi Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, emeklilikte aylık bağlama sisteminin değişmesi nedeniyle maaşların ciddi bir biçimde düştüğüne işaret ederken “Türkiye’de emekli aylığı sistemi, emeklilerin yaşamlarını sürdürecekleri geliri sağlayan bir sistem yerine bir sosyal yardım sistemine dönüşmüş durumda” ifadelerini kullanmış.

Moda deyimiyle söyleyecek olursa, “Burası çok önemli!” Çünkü Avrupa ülkelerindeki emekliler, belki de çalıştıkları yıllardan daha iyi geçinebilmektedir. Yaşlı emeklilerin bir bakıma emeklilik yıllarını seyahatlerle değerlendirdiğine herkes şahittir. Ülkemizde ise ifade edildiği üzere emeklilik maaşı “bir sosyal yardım sistemine dönüşmüş durumda.” Evet, insanlarımız genç yaşta emekli oluyor, ama gerçek anlamda bir ‘emeklilik/ çalışmama’ durumu söz konusu değil. Türkiye’de emeklilik, bir yandan emekli maaşı alırken fiilen çalışmaya devam etmek anlamına geliyor. Yani emekli maaşına sadece ‘ek bir gelir’ olarak bakılıyor. Hele günümüzde bir SSK emeklisinin aldığı maaşıyla büyük şehirlerde geçinme imkanı var mıdır?

Açlık sınırının 19 bin liraya yaklaştığı ülkemizde en düşük emekli aylığı Hazine’nin destek ve yardımıyla 10 bin liradan 12 bin 500 liraya yükseltileceği açıklandı ve bu haber iktidar nezdinde ‘müjde’ olarak görüldü. 

Prof. Dr. Aziz Çelik’in dikkat çeken bir değerlendirmesi de şöyle: “2019’da en düşük emekli aylığı bin liraya çekildiğinde ortalama emekli aylığı iki bin lira civarındaydı. Yani yaklaşık iki katıydı. Aynı aralığın korunması için en düşük emekli aylığı 12 bin 500 liraya çıktığında ortalama emekli aylığının 25 bin lira civarında olması beklenir. (...) Bu aslında emeklilerin aşağıya doğru dipte ve yoksullukta eşitlendiği gösteriyor bize. Bir diğer anlamı ise şu: Emeklilere aslında toplamda fazla bir kaynak ayrılmıyor. Yukarıdaki yani durumu biraz daha iyi olan emeklilerden kırpılarak aşağıdaki emeklilere veriliyor. Şu anda emeklilik sistemindeki durum bu. Tabii bu, sonuç olarak emekli aylıklarını bir tür harçlığa dönüştürüyor.” (ekonomim.com, 18 Temmuz 2024)

Asgari ücrette olduğu gibi emekli aylıklarında da “fukaralıkta eşitlik” sistemi uygulanıyor. Görece herkese eşit ve az maaş vererek sistemi devam ettirmek adalet anlayışına sığar mı?