Yunanistan'daki erken genel seçimde oy sayımı sürüyor. Kayıtlı 9 milyon 808 bin 76 seçmenin bulunduğu seçimlerde sandık çıkışı anketlerinde önce Syriza'nın yüzde 35,5 ile yüzde 39,5 arasında oy aldığı görülüyordu. Syriza'nın oyları şu an yüzde 36 yüzde 38 arasında. 

Yeni Demokrasi Partisi'nin oyu yüzde 26-28 arasında. PASOK yüzde 4,2-5,2, merkez soldaki To Potami ile aşırı sağcı Altın Şafak da yüzde 6,4-8 oy alıyor. 

Bu seçimler, her dört Yunan'dan birinin işsiz olduğu, ekonominin küçüldüğü, maaşların düşürüldüğü ve Avrupa Birliği’ne 317 milyar euroluk borcunu ödemek için sağlık ve sosyal güvenliğin de dâhil olduğu kamu harcamalarında ciddi kısıtlamalara giden Yunanistan’da 2012 yılından beri yapılan üçüncü genel seçimleri oldu. 

Syriza'nın vaatleri

Radikal Sol İttifak Syriza, Avrupa Birliği’nin dayattığı kemer sıkma politikalarına karşı çıkıyor. Syriza neo-liberal politikalardan vazgeçilmesini, başta enerji ve ulusal piyango olmak üzere yapılan büyük bazı özelleştirmelerden geri dönülmesini, zenginlerden daha fazla vergi alınmasını istiyor.

Partiye göre, krizi asıl uzatan ve zorlaştıran kemer sıkma politikaları. Kamu harcamaları arttırıldığında, insanlara örneğin eski emekli maaşları verilmeye başlandığında talep de artacak; talep artınca ekonomi canlanacak ve Yunanistan krizden daha rahat çıkabilecek.

Lideri 40 yaşında 

Syriza’nın başkanı Tsipras seçim kampanyaları sırasında, kiminle koalisyona gideceği konusunda açıklama yapmaktan çekinmişti. [Fotoğraf: Reuters]

Synaspismos Partisi Başkanı ve radikal sol Syriza koalisyonunun parlamento grup başkanı olan 1974 doğumlu Aleksi Tsipras, 6 Mayıs 2012 tarihinde yapılan seçimde Syriza koalisyonun oy oranını yüzde 16.77'e yükselterek ikinci sıraya yerleşti. 

Seçimden sonra hükümet kurmak üzere görevlendirilen liderlerden biri de kendisiydi. Fakat AB yanlısı partilerin işbirliğini kabul etmemesi ile seçimlerin yenilenmesi zorunluluğu doğdu. 17 Haziran 2012 tarihide yapılan seçimde oy oranını, yüzde 27'ye yükselterek ikinci sıradaki yerini korudu. 

Ancak Tsipras'ın siyasetle ilişkisi, Syriza'dan öncesine, 80'li yıllara dayanıyor. 1980'lerin sonlarında Yunanistan Komünist Gençlik Partisi'na katılan Tsipras ilk kez 1990'ların başında, Ampelokipoi Şubesi Lisesi öğrencisi olarak, devlet bakanı Vasilis Kontogiannopoulos'un koyduğu tartışmalı yasaya karşı öğrenci ayaklanmasında aktif olarak göze çarptı. 

Yüzde 40 oy gerekiyor

300 üyeli parlamentoda bir partinin parlamentoda 151 sandalyelik çoğunluğu sağlayarak tek başına hükümet kurması için, seçime katılan tüm partilerin parlamentoya girmesi durumunda oyların yaklaşık yüzde 40’ını alması gerekiyor.

Seçim yasasında 2008’de yapılan değişikliğe göre, hükümet kurulmasını kolaylaştırmak için birinci partiye 50 milletvekilliği verilirken, kalan 250 milletvekili siyasi partilerin aldıkları oy oranlarına göre kademeli olarak dağıtılıyor.

Tek başına mı koalisyon mu?

Ancak Tsipras'ın siyasetle ilişkisi, Syriza'dan öncesine, 80'li yıllara dayanıyor. [Fotoğraf: Reuters]

Radikal Sol Syriza partisinin önünde kutlamalar, şimdiden başladı ama Syriza’nın tek başına mı iktidar olacağı ya da koalisyon ortağına ihtiyaç duyup duymadığı ilerleyen saatlerde belli olacak.

Yunanistan seçim sistemine göre, bir partinin tek başına iktidar olması için yüzde 40’a yakın oy alması gerekiyor ayrıca yüzde 3 seçim barajını kaç partinin geçeceğine bağlı olarak bu oran değişiklik gösterebilir.

Ayrıca Syriza, eğer tek başına iktidar olamazsa, hükümet kurmak için zamana karşı da yarışmak zorunda. Çünkü yasalar gereği, koalisyon hükümeti kurabilmesi için yalnızca üç günü var. Eğer Syriza 29 Ocak’a kadar hükümet kurmayı başaramazsa seçimlerin yenilenmesi de gündeme gelebilecek. Nitekim 2012 seçimlerinde böyle olmuştu. Ancak sandık çıkış anketlerine göre bu düşük bir olasılık.

Koalisyon kurarsa ortağı kim olacak? 

Kemer sıkma politikalarına son verip, kamu harcamalarını arttırma sözü veren Syriza’nın olası koalisyon ortağı ya da ortakları, Syriza’nın seçmenlere verdiği sözleri ne kadar tutacağını da belirleyecek.

Syriza’nın başkanı Tsipras seçim kampanyaları sırasında, kiminle koalisyona gideceği konusunda açıklama yapmaktan çekinmişti. Ancak seçmenleri, kemer sıkma politikalarına devam edeceğini açıklayan partilerle de ülkenin içinde bulunduğu durumdan sorumlu tuttuğu partilerle de Syriza’nın koalisyon kurmasına karşı.

Syriza, tek başına iktidar olamazsa, çıkış anketlerine göre yüzde 3.5 ile 4.5 oranında oy alması beklenen sağcı ANEL. İktidardaki Yeni Demokrasi Partisi'nden ayrılan bir grup milletvekilinin kurduğu bu parti de kemer sıkma politikalarına karşı. Ama bununla birlikte kiliseye olan yakınlığı, yasadışı göçmenlerle mücadele konusunda daha kararlı bir tutum takınılmasını istemesi nedeniyle Syriza ile koalisyon kurmasını güçleştirebilir. 

ANEL seçim kampanyaları sırasında yaptığı reklamda, kendi lideri Panos Kammenos’u adı tıpkı Syriza lideri gibi Alexis olan bir çocuğunun oyuncak treninin yoldan çıkmasına engel olurken gösteriyor ve reklam Kammenos’un, “Biz ülkenin güvenlik vanası olacağız” demesiyle son buluyordu.

Seçimlerden 3. Parti olarak çıkmaya aday ve sandık başı anketlerine göre yüzde 6.4 ile 8 arasında oy alması beklenen ve Syriza’nın olası koalisyon ortaklarından biri, geçen sene kurulan Potami, yani Nehir Partisi. Avrupa yanlısı, Syriza’nın aksine kemer sıkma politikalarına devam edilmesini isteyen ve merkez sol politikalar öneren Potami görüşlerinden dolayı değil, eski bir TV gazetecisi olan lideri Stavros Theodorakis in popülerliği nedeniyle tanınıyor.

'Yunanistan'ın desteğe ihtiyacı var'

Sonuçlara Almanya'dan ilk tepki, Alman Merkez Bankası Bundesbank Başkanı Bundesbank Jens Weidmann dan geldi. Weidmann, Yunanistan'ın mali yardım desteğine ihtiyacı olduğunu belirterek yeni hükümetin tutamayacağı sözler vermemesi umduklarını söyledi. 

Weidmann, "Yeni hükümetten, gelinen noktanın ve şimdiye kadar başarılanların sorgulanmamasını umuyoruz" dedi.