Cebrail (as) Geldi

Namaz Vakitleri mühim birer inkılap başıdırlar.1 Namaz vakitleri hususunda vahiyle belirlenen “sınırlara” bakalım:   

Câbir b. Abdullah (ra) anlatıyor: “Namaz vakitlerini öğretmek için Cebrâil (as) Resûlullah’a (sav) geldi, imam oldu; Resûlullah (sav) arkasına durdu, insanlar da Resûlullah’ın (sav) arkasına durdular ve güneş tepeden döndüğü sırada Cebrâil (as) öğle namazını kıldırdı. Her şeyin gölgesi bir misli olunca Cebrâil (as) yine Resûlullah’a (sav) geldi ve önce yaptığı gibi tekrar öne geçti, Resûlullah (sav) onun arkasında, cemaat de Resûlullah’ın (sav) arkasında olduğu halde ikindi namazını kıldırdı.  

Sonra Cebrâil (as) güneş batınca tekrar geldi ve öne geçti, Resûlullah (sav) arkasında, cemaat de Resûlullah’ın (sav) arkasında olduğu halde akşam namazını kıldırdı. Sonra şafak (ufuktaki kızıllık) kaybolunca Cebrâil (as) yeniden geldi ve öne geçti, Resûlullah (sav) arkasında, cemaat de Resûlullah’ın (sav) arkasında olduğu halde yatsı namazını kıldırdı. Sonra Cebrâil (as) şafak sökünce tekrar geldi ve öne geçti, Resûlullah (sav) arkasında, cemaat de Resûlullah’ın (sav) arkasında olduğu halde sabah namazını kıldırdı.       

Namaz Vakitleri

“İkinci gün insanın gölgesi bir misli olunca Cebrâil (as) tekrar geldi, önceki gün yaptığı gibi öğle namazını kıldırdı. Sonra insanın gölgesi iki misli olunca geldi ve önce yaptığı gibi ikindi namazını kıldırdı. Sonra güneş batınca geldi ve önceki gün yaptığı gibi akşam namazını kıldırdı. Akşamı kıldıktan sonra uyuduk. Sonra uyanıp tekrar uyuduk. Tekrar uyanınca Cebrâil (as) geldi ve dünkü yaptığı gibi yatsı namazını kıldırdı. Daha sonra tan yerinin beyazlığı yayılınca geldi –yıldızlar meydanda iken- dünkü yaptığı gibi sabah namazını kıldırdı.  

Cebrâil (as) sonra dedi ki: “Dünkü kıldırdığım vakitlerle bu günkü kıldırdığım vakitler arasındaki zamanlar namaz vakitleridir.”2

Namaz vakitleri bizzat “vahiy” tarafından tayin olunmuştur. Mezhepler konuyla ilgili tüm hadislerden yola çıkarak namaz vakitlerinin tayininde önemli ölçüler belirlemişlerdir.   

Ezan Bu Vakitlerde Okunur

Buna göre öğle namazının vakti, güneşin tam tepe noktasına varmasından hemen sonra başlar; her şeyin gölgesinin –tepe noktadaki gölge hariç- kendi misline ulaşmasına kadar devam eder. Bu tespit, mezhep imamlarından İmam-ı Mâlik, İmam Ahmed b. Hanbel ve İmam-ı Şâfîi ile Hanefîlerden İmam-ı Muhammed ve İmam-ı Ebû Yûsuf’a âittir. İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’ye göre ise, öğle namazının vakti, her şeyin gölgesinin –tepe noktadaki gölge hariç- kendisinin iki misline ulaştığı zaman çıkmış olur. 

Her şeyin gölgesinin kendisinin iki misli olduğu zamana “asr-ı sânî” denir ve ikindi namazının vakti girmiş olur. Üç imama göre ise, her şeyin gölgesinin kendisinin bir misli olmasıyla ikindi namazının vakti girer. 

Beş vakit ezanların okunduğu vakitler bu vakitlerdir.  

Ezanın işitilmediği ve saatimizin ve takvimin olmadığı bir yerde bulunursak eğer, namaz vakitlerini gölge hesabıyla yapabiliriz. Bu durumda da ihtilaftan kurtulmak için; öğle namazını, her şeyin gölgesi kendisinin bir misli olmazdan önce kılmalı, daha sonraya bırakmamalıdır. İkindi namazını da gölgeler iki misli olunca, yani asr-ı sânîden sonra kılmalıdır.

Sabah namazı ise, tan yerinin beyazlığı yayılınca kılınır. Bu saatte ezan okunmamışsa kendisi kısık sesle ezanı okur ve namazını kılar. 

Dipnotlar:  

1- Sözler, s. 57

2- Nesâî, Mevâkît, 10